چکیده:
مسألهی یکپارچه سازی اراضی، حداقل در بعد از اصلاحات ارضی در سال 1341 مطرح گردیده و متعاقب آن تأسیس واحدهای تعاونی تولیدی، شرکتهای سهامی زراعی و... در راستای تحقق این امر صورت گرفته است. ولی به علت عوامل مختلف و متعدد عینی و ذهنی، مورد استقبال روستائیان قرار نگرفته و مسلما گسترش و بسط آنها نیز بدون مشارکت فعال روستائیان امکان پذیر نبوده است. از آن زمان به بعد هر از گاهی مسألهی یکپارچه سازی اراضی کشاورزی به منظور بالا بردن تولیدات، بهبود راندمان، افزایش بهره-وری و استفاده بهینه از منابع آبی و خاکی کشور توسط مسئولین مربوطه مطرح گردیده است و به دلیل وجود عوامل بازدارنده در سطح روستاها و در بین روستائیان و نیز عدم وجود عزم ملی و نگرش علمی نسبت به این امر، متأسفانه جامهی عمل به خود نپوشیده است. هدف اصلی این مقاله نشان دادن مسائل و مشکلات مسبوق به یکپارچه سازی اراضی است که بررسی علل وعوامل موثر بر تقطیع را در بر میگیرد. امری که راه را برای یکپارچه سازی اراضی هموار خواهد کرد. این مطالعه بر اساس روش تجربی و شرکت در زندگی روستایی به صورت پیمایشی در دشت نیشابور و به صورت عمقی در یکی از روستاهای دشت به طور نمونه انجام گرفته است. نتیجهی مطالعات نمایانگر این است که جهت یکپارچه سازی اراضی در هر ناحیهای ابتدا باید عوامل موثر بر تقطیع مشخص، سپس بر اساس نتایج آن نسبت به انتخاب نحوه، نوع و چگونگی یکپارچه سازی اراضی در صورت وجود برنامه های کلان ملی اقدام کرد.
خلاصه ماشینی:
درست است که از انجام اصلاحات اراضی حدود ٥٠ سال سپری شـده اسـت ، ولـی بـه علـت عـدم اجـرای برنامه های تکمیلی آن ، هنوز هم ساختارهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی نظام فئودالیتـه برخـی ویژگـیهـای خود را به صورتی متفاوت در چهره ی نواحی ، به ویژه در ساختارهای اجتماعی نشان مـی دهـد، بـه طـوری کـه پایگاه اجتماعی افراد نسبت به وسعت اراضـی آنهـا سـنجیده مـیشـود ، وضـعیت کالبـدی فیزیکـی روسـتاها نامطلوب است و قطعات زراعی کوچکند و با اشکال نامنظم هندسی و دور از هم قرار دارند (تعدادی از خانوارها کمتر از ١/٥ سیر از ٥٦٠ سیر زمین روستا را دارا می باشند).
شکل شماره ٣: توزیع بهره برداران بر اساس تعداد سهم بران (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : نگارنده (تهیه شده توسط نگارنده گان از عکس های ١٣٣٩و به روز شده در سطح ناحیه ) ٦-٤ارثیه دختران ازدواج کرده ساکن ده یا جهزیه عروس این دو مقوله نه تنها موجب قطعه قطعه شدن اراضی در حد بسیار کوچـک مـی گـردد بلکـه ، بـا توجـه بـه ماهیت خود موجب پراکندگی قطعات بهره برداران نیز میشود.
بنا براین نوع مالکیت یا نحوه ی تصاحب زمین در کثرت قطعات موثر بوده و بیشترین اثـر را ارث بـری و خرید و فروش اراضی از رد سهام مختلف دارا می باشد لذا نسبت به نحوه ی تملک زمین علاوه بر سایر عوامل مطروحه ، در صورت یکپارچه سازی باید تمهیداتی اندیشید، به طوری که می توان گفت اولین قدم در راه اعـتلا و توسعه ی روستاهای کشور و هم چنین بهره وری کشـاورزی ،توجـه بـه الگـوی مالکیـت اراضـی تحـت کشـت است .