چکیده:
از آن جا که انسان موجودی اجتماعی است زندگی جمعی برای او ضرورت دارد برای اینکه زندگی جمعی بتواند افراد را به سعادت برساند وجود نظم در جامعه لازم است، برقراری نظم در گرو عمل به ملاک ها و موازین پذیرفته شدة جامعه که همان هنجارها هستند، می باشد. اما معمولا کسانی هستند که این هنجارها را نادیده گرفته و هنجارشکنی می کنند.از نگاه امام علی (علیه السلام) هنجارشکنی ها می تواند عوامل فردی و اجتماعی زیادی داشته باشد. یکی از عواملی که از منظر حضرت در این نوشتار مورد تحقیق قرار گرفته، فقر اقتصادی و نداری است. امام علی (ع) می فرمایند: من از فقر بر شما نگرانم و نگرانی از آن جهت است که فقر جنبه های مختلف زندگی انسان را تحت تأثیر قرار می دهد. به ویژه افکار و باروهای فرد را متأثر و تضعیف می کند. وقتی باورهای فرد مورد شک و تردید قرار گرفت، کنترل درونی که عامل بسیار مهمی در برابر انحرافات است از بین می رود و افراد به راحتی دست به انحراف می زنند.لذا حضرت برای از بین بردن این عامل، توصیه ها و راه کارهایی را به افراد و حاکمان جامعه ارائه می دهند که عمل به آن فرامین باعث کم شدن فاصلة طبقاتی و بالا آمدن سطح زندگی می شود و نتیجة آن هنجارمند شدن افراد و به سعادت رسیدن آنهاست.
خلاصه ماشینی:
"در نتیجه کسی که تمام وقت خود را صرف کار و تلاش و سیر کردن شکم خود و زن و بچه اش می کند دیگری وقتی برای تحصیل علم، دانش و تقویت باورها و اعتقاداتش باقی نمی ماند ممکن است برای برخی از فقرای با ایمان این سؤال مطرح شود که چرا باید همیشه در مشکلات به سر ببرند در حالی که افراد بی ایمان زیادی در ناز و نعمت زندگی می کنند.
یقین، همان اعتقاد جازمی است که انسان را در برابر بسیاری از لغزش های فکری و عملی مصونیت می بخشد اما وقتی این اعتقاد جازم دچار تزلزل شد، فرد به عدالت خدا شک می کند چون آموزش لازم را هم ندیده که بتواند مسائل را برای خود تحلیل کند اینکه فقر فقرا و دارایی ثروتمندان کار خدا نیست بلکه نتیجه روابط ناسالم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است، که آدم ها بوجود آورده اند.
تنبلی و تن به کار ندادن رهبران دینی به ویژه امام علی (ع) تنبلی را به شدت مورد مذمت و نکوهش قرار داده اند و افراد جامعه را به کار و تلاش تشویق می کنند و سیره عملی خودشان نیز این مسأله را نشان می دهد «روزی در مدینه گرسنگی شدید بر من عارض شد، در اطراف مدینه دنبال کار بودم زنی را دیدم که مقداری کلوخ جمع کرده و می خواهد آب بیاورد و گل درست کند."