چکیده:
یکی از مسائلی که همواره در اجرای طرح های اقتصادی وجود دارد، تبعات اجتماعی و فرهنگی همراه آنها است. ارزیابی های اجتماعی در دهه های اخیر به صورت جدی در دنیا مطرح شده ولی ارزیابی فرهنگی هنوز در گام های آغازین راه است. در این پژوهش با استفاده از جستجوی کتابخانه ای و مصاحبه و استفاده از روش طوفان مغزی در جلسات کارشناسی با حضور نخبگان علمی و اجرایی، فرایند ارزیابی طراحی و ارائه خواهد شد. برای این منظور با طراحی و پیشنهاد شاخص های فرهنگی ـ اجتماعی بومی، زمینه ای برای محاسبه و وزن دهی و برآوردسازی فرهنگی ـ اجتماعی برای هر طرح فراهم می شود و با ارائه روشی آماری برای تلفیق نتایج گزارش امکان سنجی در زمینه های توجیه اقتصادی و میزان برآورد الزامات فرهنگی و اجتماعی در طرح ها، روشی عملیاتی برای ارزیابی فرهنگی اجتماعی ارائه خواهد شد. نتایج حاکی از آن است که برخی از پروژه هایی که در ارزیابی اقتصادی توجیه دارند، در مجموع با ارزیابی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی توجیه اجرایی پیدا نخواهند کرد و بالعکس.
One of the issues often relevant in implementation of economic plans is their social and cultural impacts. Over the past few decades، assessment of social impacts of development plans have been seriously put on the agenda in the world، but assessment of cultural impacts are still in their embryonic stages. The present paper is an attempt to introduce the process of cultural assessment through library study، interview and brainstorm among experts، scholars and executives. Thus، through designing and proposing indigenous cultural-social indexes، the grounds will be prepared for calculation، weighing and estimation of cultural-social impacts of each plan، and، in the next step، through introduction of a statistical method for integration of results of the report of economic feasibility and level of estimation of cultural and social requirements of plans، an operational method will be introduced for cultural-social assessment. The findings of this study indicate that some of the economic projects which are economically feasible are not socially and culturally feasible and vise versa.
خلاصه ماشینی:
روش تحقيق پژوهش حاضر بر مبناي مطالعات کتابخانه اي در مورد روش شناســي و شاخص هاي ارزيابي هاي اجتماعي و فرهنگي در جهان و انجام مصاحبه عميق و نظرخواهي از نخبگان علمي و اجرايي و تجزيه و تحليل اطلاعات استخراج شده در جلسات کارشناسي براي رسيدن به الگويي بومي با روش طوفان مغزي ١ بوده است .
(سبحانيان و همکاران ، ١٣٩٣) علاوه بر تحليل هاي هزينه ـ فايده خصوصي ، بروز مشــکلات و مســائلي مانند آثار خارجي ٦، دانش اقتصاد بخش عمومي را بر آن داشت تا هزينه ـ فايده هاي اجتماعي را که آثار هر فعاليت اقتصادي را بر ديگران و اجتماع مدنظر قرار مي داد، نيز در ارزيابي هاي خود وارد سازد؛ اين مبنا سبب شد تا گستره اي از مطالعات بر مبناي ارزيابي اثر اجتماعي براي پروژه هاي توسعه اي مطرح و پيگيري شود که در پايان اين بخش بدان خواهيم پرداخت .
اما در سال هاي گذشته در ذيل مطالعات فرهنگي در هر کشــور الزاماتي نيز براي طرح هاي اقتصادي طراحي و تدوين شــده است که استفاده از آنها به صورت عمومي توجيه منطقي ندارد و طراحي بومي اين شاخص ها لازم و ضروري اســت که در بخش هاي آتي بيشــتر به آن پرداخته خواهد شد و در شاخص هايي که در اين پژوهش ارائه مي شود الزامات فرهنگي نيز لحاظ خواهد شد.
١. براي نمونه در سال ١٣٩٢ نيز دستورالعملي در جهت لزوم پيوست ارزيابي فرهنگي و اجتماعي در پروژه هاي سرمايه گذاري شهرداري تهران تصويب و ابلاغ شده است .
براي اين منظور لازم است طرح هاي توسعه اي با توجه به شاخص هايي به صورت مفهومي براي عوامل فرهنگي و اجتماعي مؤثر مورد ارزيابي قرار گيرند.