چکیده:
پایههای اصلی فلسفه سیاسی غرب توسط سقراط و برجستهترین شاگرد افلاطون بنیان نهاده
شده است. هماره این سؤال اساسی برای افلاطون مطرح بود که کدام دولت بهتر و کدام نظم
منصفانهتر است و چه کسی صلاحیت حکومت بر مردم را دارد؟ این سؤال امروزه نیز برای
دولتها مطرح میباشد.
افلاطون رسالههای بسیاری نوشت که مشهورترین آنها «رساله جمهوری» است. فلسفه سیاسی
او بیشتر در همین کتاب شرح و تفسیر شده است. «جمهوری» یکی از مفصلترین و بهترین
آثار افلاطون و شورانگیزترین متن فلسفی موجود است و در بیشتر رسالههای او، سخنگوی
اصلی سقراط است. موضوع محاورههای کتاب، ماهیت عدالت است. کلمهای که به معنای نیکی
یا اخلاق و کمال مطلوب انسان است. افلاطون حکومت را یک فن یا هنر میداند که در آن
حاکم باید نفع کسانی را که تحت حاکمیت قرار دارند را ملاحظه نماید و با در نظر
داشتن میانهروی و هماهنگی از افراط و تفریط دوری کند؛ اگر کسی اصرار کند که از
تمایلات خودخواهانه پیروی کند، آشفتگی و هرج و مرج به بار میآورد. افلاطون دولت را
مانند بدن انسان دارای سه بخش تصور میکند که در آن به جای سر و سینه و شکم،
حکمرانان و پاسداران و زحمتکشان وجود دارند. همان گونه که آدم سالم و هماهنگ تعادل
و تناسب به خرج میدهد، نشانه دولت با فضیلت نیز این است که هر کسی جایگاه خود را
بداند.
خلاصه ماشینی:
"ضرورت عدالت حتی در میان ستمگران وجود درجهای از نظم یا انضباط در همه جا حتی در میان دزدان و ظالمان ضروری است: افلاطون معتقد است که مطلق ظلم و ستمگری و بدکاری نمیتواند کاری از پیش ببرد حتی در میان ستمگران؛ لذا درجهای از عدالت و فضیلت اخلاقی و انضباط را در میان تمامی گروهها جهت پیشبرد کارها الزامی میداند و مینویسد: هنگامی که مردم یک شهر یا یک سپاه یا دستهای راهزن هدف و منظور ظالمانهای را بطور مشترک دنبال میکنند، اگر افراد آن مجموعه نسبت به یکدیگر بر خلاف عدالت رفتار کنند، نمیتوانند به مقصود برسند و این امری بدیهی است و اگر موافق عدالت رفتار کنند بهتر به نتیجه میرسند و علت آن این است که ظلم در بین مردم، اختلاف و نزاع و بغض و کینه تولید میکند در حالی که عدالت موجب دوستی و یگانگی میشود و اگر ظلم در میان آزادگان و یا بندگان بروز کند بین آنها بغض و کینه و اختلاف ایجاد خواهد کرد و توانایی همکاری را از آنها سلب خواهد نمود و اگر بین دو نفر بروز کند همان مخالفت و کینهتوزی که این افراد با مردم عادل دارند، بین خودشان نیز ظاهر خواهد شد."