چکیده:
بررسی روش های کنتزل سیلاب و تخمین میزان خسارات ناشی از آن به منظور تدوین روش های عملی برایحفظ سرمایه های ملی از ضرورت های مطالعاتی است . هرساله بخشی از بناها و تأسیساتی که در پایین دستسدهای مخزنی کشور قراردارند به دلیل وقوع طغیان های فصلی و آزاد سازی جریان های بزرگ تر از ظرفیت سالمرودخانه از سدها، متحمل خسارات فراوانی می شوند. اگر بخواهیم مدیریت سیلاب را به عنوان مدیریت بحرانبپذیریم، باید همه ساله مدیریت سیلاب داشته باشیم، و حتی در بحران بپذیریم که باید همه ساله خردمندانهبرنامه ریزی کرده و برای سال های آتی نیز برنامه داشته باشیم . در منطقه خشکی مانند میناب مهم ترین مسئله،ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب است . با توجه به ویژگی های طبیعی منطقه مورد مطالعه، عرضه طبیعی آبمحدود است و از طرف دیگر مقدار تقاضا با افزایش جمعیت، افزایش زمین های زیرکشت، توسعه صنایع،شهرنشینی و غیره، مدام رو به فزونی است . بنابراین برنامه ریزی در جهت استفاده بهینه از منابع آبی منطقه اهمیتفراوانی دارد . از جمله برنامه ریزی های اساسی در زمینه مدیریت آب، مدیریت سیلاب است. در این نوع مدیریتروش های مختلفی جهت کنترل و جلوگیری از خسارات سیل وجود دارد که می توان رو ش های سازه ای و غیر سازه ایبرای آن بیان کرد . سیلابی بودن رودخانه میناب و ناپایداری کناره های آن، به علت سست بودن جنس رسوب ها،کمبود بار معلق به دلیل احداث سد میناب، تند بودن شیب رودخانه مخصوصا حد فاصل سد میناب تا پل میناب،باعث می شود تا سرریزهای استثنایی سد میناب سریعا تمرکز یافته و تبدیل به سیلاب هایی خطرناک گردد که دراغلب سال هایی که سیستم های باران زا منطقه را فرا می گیرد، به یکی از بزرگ ترین بلایای محیطی تبدیل می گردد .72 می باشد. بررسی آمار - 57 و 71 -58 ،55- بالاترین مقدار دبی حداکثر رودخانه میناب متعلق به سا ل های آبی 56سیلاب در ایستگاه های مختلف از جمله ایستگاه برنطین، وقوع سیلاب های حداکثر در فصل زمستان، و حدود 93درصد آن ها در دوره 5 ماهه آذر تا فروردین اتفاق می افتد. هیدرولیک که حاصل میانگین عمق، پهنا و سرعت جریاناست، ارتباط تنگاتنگی با ویژگی هایی ازقبیل وسعت ناحیه غرق شده و بار رسوب این رودخانه دارد که کارهایعمرانی و مدیریتی که روی آن انجام می گیرد بدون در نظر گرفتن آن امکان پذیر نیست. بررسی روش های کنتزل سیلاب و تخمین میزان خسارات ناشی از آن به منظور تدوین روش های عملی بـرای حفظ سرمایه های ملی از ضرورت های مطالعاتی است . هرساله بخشی از بناها و تأسیساتی که در پـایـیـن دسـت سدهای مخزنی کشور قراردارند به دلیل وقوع طغیان های فصلی و آزاد سازی جریان های بزرگ تر از ظرفیت سـالـم رودخانه از سدها، متحمل خسارات فراوانی می شوند. اگر بخواهیم مدیریت سیلاب را به عنوان مدیریـت بـحـران بپذیریم ، باید همه ساله مدیریت سیلاب داشته باشیم ، و حتی در بحران بپذیریم که باید همه ساله خـردمـنـدانـه برنامه ریزی کرده و برای سال های آتی نیز برنامه داشته باشیم . در منطقه خشکی مانند میناب مهم تریـن مسـئلـه ، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب است . با توجه به ویژگی های طبیعی منطقه مورد مطالعه ، عرضه طبیـعـی آب محدود است و از طرف دیگر مقدار تقاضا با افزایش جمعیت ، افزایش زمین های زیرکشت ، تـوسـعـه صـنـایـع ، شهرنشینی و غیره ، مدام رو به فزونی است . بنابراین برنامه ریزی در جهت استفاده بهینه از منابع آبی منطقه اهمیت فراوانی دارد. از جمله برنامه ریزی های اساسی در زمینه مدیریت آب ، مدیریت سیلاب است . در این نوع مـدیـریـت روش های مختلفی جهت کنترل و جلوگیری از خسارات سیل وجود دارد که می توان روش های سازه ای و غیر سازه ای برای آن بیان کرد. سیلابی بودن رودخانه میناب و ناپایداری کناره های آن ، به علت سست بودن جنس رسـوب هـا، کمبود بار معلق به دلیل احداث سد میناب ، تند بودن شیب رودخانه مخصوصا حد فاصل سد میناب تا پل مـیـنـاب ، باعث می شود تا سرریزهای استثنایی سد میناب سریعا تمرکز یافته و تبدیل به سیلاب هایی خطرناک گردد کـه در اغلب سال هایی که سیستم های باران زا منطقه را فرا می گیرد، به یکی از بزرگ ترین بلایای محیطی تبدیل می گـردد. بالاترین مقدار دبی حداکثر رودخانه میناب متعلق به سال های آبی ٥٦-٥٥، ٥٨-٥٧ و٧١-٧٢ می باشد. بررسی آمـار سیلاب در ایستگاه های مختلف از جمله ایستگاه برنطین ، وقوع سیلاب های حداکثر در فصل زمستان ، و حـدود ٩٣ درصد آن ها در دوره ٥ ماهه آذر تا فروردین اتفاق می افتد. هیدرولیک که حاصل میانگین عمق ، پهنا و سرعت جریان است ، ارتباط تنگاتنگی با ویژگی هایی ازقبیل وسعت ناحیه غرق شده و بار رسوب این رودخانه دارد کـه کـارهـای عمرانی و مدیریتی که روی آن انجام می گیرد بدون در نظر گرفتن آن امکان پذیر نیست .
خلاصه ماشینی:
"در هر دوی این مقاطع ذکر شده وضعیت کنـاره راسـت رودخانه میناب ، به لحاظ وجود مناطق مسکونی (نیم رخ ٢٤٦ تا٢٠٥)و باغات و مزارع (نـیـم رخ ١٦٤ تـا١٣٠) در جدول ٤ - روش های سازه ای و غیر سازه ای مدیریت سیلاب ماهیت روش زمان هدف پیش بینی سیلاب با استفاده از داده هـای غیر سازه ای قبل و هنگام جــلــوگــیــری از گســتــرش اقلیمی و هیدرولوژی وقوع سیلاب سیلاب دشت و دور کردن مـردم از سیلاب تمهیدات کنترل گسترش سیلابدشـت از طـریـق غیر سازه ای قبل از هنگام جلوگیری از گسترش سیلاب دشت طالعات سازندهای حساس به فـرسـایـش وقوع سیلاب و دور کردن مردم از سیلاب برنامه ریزی در بستر رودخانه میناب مقاوم سازی در مقابل سیلاب از طـریـق سازه ای و قبل از وقوع جلوگیری از گسترش سیلاب دشت مدل رایـان هـای 2-Hec و ایـجـاد غیرسازه ای سیلاب و دور کردن مردم از سیلاب سازه های مقاوم با استفاده از داده هـای این مدل در دلتای میناب مدیریت سیلاب فصلی در مـخـزن سـد غیر سازه ای قبل از عمدتا دور کردن سیلاب از مردم میناب با استفاده از داده های اقلیـمـی و وقوع سیلاب آبنگاری جدول ٥- روش های غیر سازه ای مدیریت سیلاب تدوین ضوابط و معیارهای فنی توام با غیرسازه ای قبل از وقوع جــلــوگــیــری از گســتــرش شناسایی رفتار رودخانه در زمینه برداشت سیلاب سیلاب دشت تمهیدات منابع رسوب رودخانه میناب واکنشی تهیه نقشه سیلاب دشت در دلتای رودخانه غیرسازه ای قبل و بعد از جــلــوگــیــری از گســتــرش میناب وقوع سیلاب سیلاب دشت تشکیل حوضچه های مصنوعی در بستر غیرسازه ای قبل و بعد از جــلــوگــیــری از گســتــرش رودخانه میناب برای نفوذ آب در وقوع سیلاب سیلاب دشت و دور کردن مردم آبخوان های آزاد از سیلاب مدیریت به هنگام سیلاب در مخزن سد غی سازه ای به هنگام جــلــوگــیــری از گســتــرش سیلاب سیلاب دشت و دور کردن مردم از سیلاب هنگام وقوع سیلاب به شدت بحرانی شده و خطر سرازیر شدن سیلاب به مناطق ذکر شده وجود دارد."