چکیده:
در کنار زمان دستوری و نمود، وجه نمایی از مفاهیم اصلی معناشناسی گزاره است که توسط دسته بزرگـی از ابزارهای زبانی بیان میشود، اما هر زبانی، با توجه به ویژگیهای خود، دست به انتخاب تعدادی از این اقلام زبانی می زند. زبان مورد مطالعه این تحقیق کردی سورانی است و ابزار زبانی مورد مطالعه آن افعـال کمکـی وجهی در این زبان است که عبارتند ازeĝeĝ ’باید.شاید‘، bu:in ’شدن ‘و twanin ’توانسـتن ‘. بـا توجـه بـه نقش گذر بودن این افعال ، این تحقیق تلاش میکند نشان دهد هر فعل وجهی کدامیک از معناهـای مختلـف وجه نمایی را نشان میدهد. نتیجه به دست آمده بیانگر این است که هر یک از این افعال سه نوع وجه نمـایی معرفتی، تکلیفی و پویایی را نشان میدهند و آنچه آنها را از هم متمایز میکند، مرتبه های وجه نمایی (امکـان و الزام ) و انواع آنها (حدسی، استقرایی و فرضی برای وجه نمایی معرفتی، قانون و مقررات ، عرف و هنجارها و اقتدار فردی برای منبع قدرت در وجه نمایی تکلیفی و میل و خواست و توانمندی برای وجه نمایی پویایی) است . همچنین ، مشاهده میشود که زبان کردی سورانی فاقد فعل کمکی خــاصی بـرای بیــان وجـه نمـایی گواه نمایی است
خلاصه ماشینی:
"فعل های کمکی وجهی در کردی سورانی ١ 2 روناک مرادی استادیار زبان شناسی، دانشگاه پیام نور چکیده در کنار زمان دستوری و نمود، وجه نمایی از مفاهیم اصلی معناشناسی گزاره است که توسط دستۀ بزرگـی از ابزارهای زبانی بیان میشود، اما هر زبانی، با توجه به ویژگیهای خود، دست به انتخاب تعدادی از این اقلام زبانی می زند.
٥) پرسش در مورد چرایی بیان گزارة دارای ابزار وجه نمایی: اگر، در واکنش بـه جملـۀ دارای فعل کمکی وجهی، شنونده از گوینده بپرسد که «چرا ایـن را مـیگـویی؟»، در صـورتی کـه گوینده در توجیه گفته اش به تعدادی از شواهد و نشانه ها متوسـل شـود، پـس وجـه نمـایی عنصر وجهی گزاره ای است (مثال ٥).
اگرچه ، در تعیین نوع وجه نمایی معرفتی آن باید از مؤلفه سوم ، که بافت است ، کمک گرفت تا مشخص شود که از چه نوعی اسـت ؛ امـا نکته ای که در مورد ماهیت twanin ’توانستن ‘ وجود دارد، اینست که ایـن فعـل در معنـای معرفتی تنها میتواند از نوع حدسی و مرتبه امکان باشد، زیرا نمیتواند مرتبۀ بالایی از الـزام را بیان کند.
٥- نتیجه گیری نتایج به دست آمده از این تحقیق در زیر ارائه میشود: ١) هر سه فعل کمکی وجهی از زبان کردی سورانی میتوانند سه نوع وجـه نمـایی معرفتـی، تکلیفی و پویایی را نشان دهند، اما هیچ کدام وجه نمایی گواه نمایی را بیان نمیکنند."