چکیده:
انسان دارای استعداد فطری باطنی برای لقای محبوب است و با عمل به شریعت آن را شکوفا می‌کند و اگر بخواهد به بارگاه ربوبی راه یابد، باید عنصر اصلی زندگی سالکانه خود را که مراقبت و پاسداری از محیط قلبی اوست، در طول تمام این حرکت حبّی با خود داشته باشد. عارفان سترگ در سلوک عملی خود در پی راهی هستند که بر نفس خود چیره شده و فقط یک تعلق و تمایل در حقیقت وجودی آنها شکل گیرد که آن هم تعلق عاشقانه‌ای است که در معرکه عشق‌بازی در حضور معشوق به بار می‌نشیند. این حقیقت سبب شد که سالکان، مراقبت نفس را بر خود واجب کرده و به واسطه آن بذر ناشکفته استعداد باطنی را شکوفا کنند.سالک برای رسیدن به کمال مراقبت باید مراحل و مراتبی را در این سلوک عملی خود رعایت کند. عارفان راستین در تبیین مراتب مراقبت بیان روشنی دارند که می‌تواند تفسیری عمیق بر این صفت سلوکی بوده و راه را به حقیقت عبودیت بگشاید. مسئله اساسی در سیر و سلوک، توجه به موانع سیر، از جمله غفلت است که مراقبه، سالک را از غفلت رهانیده و او را به سرمنزل مقصود می‌رساند. بنابراین نتیجه مراقبه نورانی شدن دل است که مسانخ با عالم عرشی است.
خلاصه ماشینی:
"مراقبه، فطرت، سلوک، سالک، مراتب مراقبه، نورانیت دل مقدمه زمانی‌که سالک کوی دوست به فراخنای باطن خود توجهی داشته باشد، کشش درونی و محبت به وصال و رسیدن به کمال حقیقی را در خود می‌یابد و این احساس درونی به خاطر استعدادی است که در نهاد انسان به امانت گذاشته شده است و قرآن از آن به فطرت (روم:30) و امانت الهی (الاحزاب:72) تعبیر می‌کند؛ به این بیان که نوعی آمادگی و استعداد خاص و زمینه‌ای ویژه در راستای خداشناسی و تسلیم در برابر دین و دستورات دینی و الهی در باطن انسان قرار دارد که چون بذری ناشکفته در نهاد آدمی وجود داشته و باید با برنامه‌ای وحیانی که از سرچشمه نبوت و ولایت به بندگان می‌رسد، تحت تربیت قرار گیرد تا به مقصد نهایی که رسیدن به حقیقت عبودیت و توحید ربوبی است دست یابد.
"/> بنابر آنچه گذشت، سالک برای رابطه با مولا و معبودش باید همیشه به یاد او بوده و مراقب اعمال قلبی و ظاهری خود باشد و این رابطه و وصال حقیقی زمانی محقق می‌شود که وی در تمامی مراحل و مراتب زندگی خود امر مهم مراقبه را به مرحله ظهور برساند تا حضور وجودی حق‌تعالی در همه مراتب وجودی‌اش گسترش یابد و با این امر، وسوسه‌های شیطانی از او رانده شده و نور ایمان در او آشکار گردد و باطن و قلب سالک که محیط توجه به معبود است، در این دنیا به حیات ابدی خود برسد."
(
, 
, 
)
