چکیده:
افزایش جمعیت بههمراه گسترش رفاه اقتصادی و تغییر الگوی مصرف، بحران جدیدی به نام پسماند را در سکونتگاههای روستایی بهوجود آورده است. بنابراین، حفظ محیطزیست سکونتگاههای روستایی (از بعد زیستمحیطی، اجتماعی و اقتصادی) از طریق عوامل ساختاری (نهاد مدیران محلی) اهمیت بسیاری دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عملکرد دهیاران بر مدیریت پسماند سکونتگاههای روستایی در بخش ساربوک از شهرستان قصرقند است. روششناسی این پژوهش از نظر ماهیت، توصیفی ـ تحلیلی (همبستگی) و از لحاظ هدف کاربردی با استفاده از شیوة مطالعة کتابخانهای ـ اسنادی و پیمایشی برای پاسخگویی به پرسشهای تحقیق است. از جامعة آماری تحقیق، 212 سرپرست خانوار روستایی در 15 روستای دارای دهیاری بهکمک فرمول کوکران با روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند. دادهها و اطلاعات پژوهش با کمک پرسشنامه گردآوری شدند و برای تحلیل آنها از روشهای آماری (میانگین، آزمون همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون چندمتغیره) در نرمافزار SPSS استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل عملکرد دهیاران بر مدیریت پسماند سکونتگاههای روستایی نشان دادند که شاخصهای مربوط به جمعآوری و نگهداری (51/0)، حملونقل (467/0)، دفع نهایی (43/0) و مشارکت (324/0) در بالابردن کیفیت عملکرد دهیاران تأثیر فراوانی دارند؛ اما متأسفانه شاخص تفکیک و بازیافت (148/0) هیچگونه اثرگذاری مثبتی بر کیفیت عملکرد دهیاران در سطح منطقه نداشته است. بررسی عملکرد مدیران محلی بر مدیریت پسماند سکونتگاههای روستایی بخش ساربوک بهتفکیک روستا نیز نشان داد که روستای ساربوک (مقدار آمارة 803/0) و حمیری (مقدار آمارة 648/0) در رتبههای اول و دوم دارای میزان عملکرد و اثرگذاری بالا و رضایتبخشی هستند.
خلاصه ماشینی:
"خطای ناشناخته] نتیجه گیری نتایج تحقیقات گذشته نشان می دهند که نهـاد دهیـاری در مـدیریت پسـماند سـکونتگاه هـای روستایی (جمع آوری و نگهداری ، تفکیک و بازیافت ، حمل ونقل ، و دفع نهایی زباله های روستایی ) فقط در بعد زیست محیطی که در پیوند مستقیم با زیست محیط روستاییان قرار دارد، تأثیرگذار بوده است .
علت این امر را می توان ضعف عملکرد مدیران روستا در مواردی از این قبیل دانست : - نبود آگاهی و شناخت و اطلاع رسانی مناسب و آموزش مردم محلی ؛ - انتخاب مکان نامناسب دفع زباله ها (قرارگیری در مجاورت پدیده های جغرافیایی )؛ - توزیع نکردن کیسة زباله برای تفکیک و نبود ایستگاه موقت برای دفع سریع آنها در بازة زمانی مناسب به همراه ظرفیت و گنجایش کم مکان دفع زباله ؛ - دفع نهایی به صورت سوزاندن زباله در محیط زیست روستا و خارج از آن ، رهاسازی زباله ها در منابع طبیعی و جنگل ها و در مسیر مسیل ها و آبراهه ها و رودخانة اصلی ، و کم اهمیت دانستن و کم توجهی به مسائل زیست محیطی روستا در مقایسه با دیگر وظایف مدیریتی دهیاران ؛ - عدم استقرار سطل زباله در سطح روستاها به ویژه سطل های مخصوص تفکیک زباله (فقط در روستاهای ساربوک ، حمیری ، دزبن ، حاجی آباد در کنار کاربری های تجاری و بین راه اصلی وجود دارد) و نبود وسایل حمل ونقل مناسب (روستای حاجی آباد و کوشوک )؛ و - استخدام نکـردن کـارگر دائـم بـه دلیـل میـزان بودجـة ناکـافی در اکثـر روسـتاها، و همکاری نکردن شورای اسلامی روستا بـه بهانـة تعریـف نشـدن ایـن اقـدامات در حـوزة وظـایف مدیریت روستایی ."