چکیده:
کتاب «مقدمه » ابن خلدون بیش از دویست سال است که به طور جدی مورد توجه جامعه شناسان ، شرق شناسان ، تاریخ نگاران و متفکران مسلمان قرار گرفته است . مفسران ابن خلدون کوشیده اند تا اندیشة او را در برخی قالب های از پیش موجودی نظیر سنت فلسفی و سیاسی افلاطونی -ارسطویی ، قوم گرایی و یا جامعه شناسی متجدد
کنتی طبقه بندی کنند. چنین طبقه بندی هایی ، بیش از آن که فروکاستن محتوای
«مقدمه » به جامعه شناسی پوزیتیو کنتی یا مشارکت هایی در علوم دورة میانه باشد،
ساختار محتوای درونی «مقدمه » را که بعضا در تعارض با چنین دیدگاه هایی است ،
نادیده می گیرد. در این مقاله سه نمونه از دیدگاه های مفسران مشهور ابن خلدون را که وجوه معرفتی ، جامعه شناختی و تاریخی «مقدمه » را موردتوجه قرار داده اند، نقادانه مورد توجه قرار داده ایم . مقاله نشان می دهد که هر یک از این تفاسیر مبتنی بر چه پیش فرض هایی ، اجتهاد را بر نص ّ مقدم می دارند. سید جواد طباطبایی در راستای پروژة زوال اندیشة سیاسی در جهان اسلام ، تلاش فکری ابن خلدون را ناکافی دانسته و به زعم ما با مهندسی معکوس تاریخ ، به داوری مبانی معرفت شناختی «مقدمه » نشسته
است . محسن مهدی و طه حسین نیز که هر یک شهرت جهانی دارند، از جانب فلسفة کلاسیک اسلامی و ناسیونالیسم عربی به سراغ «مقدمه » رفته اند و وجوهی از حقیقت
آن را، به بهای نادیده گرفتن وجوه دیگر، روشن کرده اند
خلاصه ماشینی:
"جمشیدیها نیز مقاله ای تحت عنوان «پژوهشی در چگونگی تفسیر ابن خلدون » منتشر کرده که که علی رغم عنوان آن صرفا به معرفی (و در برخی موارد نقد اجمالی ) تفاسیر ابن خلدون از دو جنبة دسته بندی او در متفکران کلاسیک یا متفکران جدید پرداخته است (جمشیدیها، ١٣٧٧) / به ویژه ابن رشد تأکید می کند و پروژة فکری ابن خلدون را با نگاهی ملهم از روش شناسی لئو اشتراوس در چارچوبة فلسفة سیاسی کلاسیک مورد توجه قرار می دهد.
اینکه چرا آموزة پنهان نگاری در فلسفة قرون میانة اسلامی (و حتی فی المثل فلسفة ابن میمون ٣) دیده می شود نیاز به تفصیل بیشتری دارد، لکن همین قدر اشاره می کنیم که از نظر اشتراوس در دین اسلام شریعت از سیاست جدا نیست و ١ بنگرید به استدلال های اشتراوس در کتاب «تعقیب و هنر نگارش »: Strauss, Leo (1988), Persecution and the Art of Writing, Chicago University Press.
٣) نویسندة «مقدمه » یک عبارت مهم را صرفا به عنوان ضمیمه یا حاشیه یا یک مسئلة مربوط به موضوع بحث وارد می کند و خوانندة بی دقت را به این ١ کتاب «مقدمه » به خصوص با توجه به مباحث فصل ششم در شرح و تعریف علوم زمان (ابن خلدون ، ١٣٨٢: ٨٥٩ الی آخر)، مباحثی در علوم غریبه (فن سحر، علم حروف و کیمیا: (همان ، ٨١-١٠٣٩)، توصیه های مستقیم به دانشجویان علوم (همان ، ٣٦-١١٣٢) و مشارکت اش در علوم زمان و به خصوص ادعای تأسیس یک علم جدید (علم عمران )، به تحقیق از جمله کتبی است که برای مخاطب خاص و طلاب و اهل علم نگاشته شده است ."