آزمون محدودیت‌های حاکم بر ویژگی‌های کیفی اطلاعات حسابداری: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران مقاله

در این پژوهش برخی باور­های مبتنی بر مفاهیم نظری حسابداری، از جمله رابطۀ متناقض بین ویژگی­های کیفی مربوط‌بودن و قابلیت اتکا و قابلیت اتکا و به­موقع‌بودن آزمایش می‌شود. برای آزمون فرضیه ­های پژوهش، آزمون‌های آماری تی‌استیودنت اجرا شده است. با بررسی 100 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال­های 1389 - 1379، نتایج حاکی از آن است که شرکت­هایی که اطلاعات قابل ­اتکاتری ارائه می­کنند، میزان مربوط‌بودن اطلاعاتشان بیشتر است. همچنین شرکت­هایی که اطلاعات خود را به‌موقع­تر منتشر می‌کنند، اطلاعاتشان مربوط­تر است. از یافته­های دیگر این پژوهش می‌توان به همبستگی مثبت بین ویژگی‌های قابلیت اتکا و به‌موقع‌بودن اشاره کرد. به بیان دیگر، شرکت‌هایی که اطلاعات به‌موقع‌تری ارائه می‌کنند، اطلاعاتشان قابل ‌اتکاتر است و شرکت‌هایی که اطلاعات قابل ‌اتکاتری ارائه می‌کنند اطلاعاتشان به­موقع­تر­ است.

"برخـی ویژگـی هـای کیفـی مخـتص بـه محتـوای اطلاعات است و برخی دیگر به چگونگی ارائة این اطلاعات مربـوط مـی شـود کـه در بنـد ٣-٢، مربوط بودن و قابلیت اتکا، ویژگی های کیفی اصلی محتوای اطلاعات معرفی شده اسـت (کمیتـة تدوین استانداردهای حسابداری ، ١٣٨٩). مدل مفهومی پژوهش بر این اساس سؤال هایی در ذهن شکل می گیرد؛ آیا در بـورس اوراق بهـادار تهـران ، تـلاش برای گزارش اطلاعات قابل اتکاتر، از میزان مربوط بودن اطلاعات می کاهد؟ آیا گزارش اطلاعات به برقراری نوعی موازنه بین این دو ویژگـی کیفـی نیـاز دارد؟ آیـا شـرکت هـایی کـه اطلاعـات به موقع تری منتشر می کنند، اطلاعاتشان مربوط تـر اسـت ؟ آیـا تـلاش بـرای گـزارش اطلاعـات به موقع تر، به کاهش قابلیت اتکای اطلاعات منجر مـی شـود؟ آیـا تـلاش بـرای تهیـه و انتشـار اطلاعات قابل اتکاتر به تأخیر در گزارشگری منجر می شود؟ پیشینة تجربی پس از مرور پژوهش ها، مقاله ای که به طور مستقیم به بررسـی روابـط بـین ویژگـی هـای کیفـی اطلاعات پرداخته باشد، مشاهده نشد. قابلیت اتکا بر اساس بندهای ١٤-٢ و ١٩-٢ مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران ، قابلیت اتکای اطلاعـات شامل ویژگی های کامل بودن ، احتیاط ، بی طرفی و بیان صادقانه (رجحان محتوا بـر شـکل ) اسـت (کمیتة تدوین استانداردهای حسابداری ، ١٣٨٩) که برای اندازه گیری قابلیت اتکای اطلاعات ، هـر یک از چهار ویژگی یادشده اندازه گیری می شود، سپس امتیاز نهایی برای ویژگی قابلیـت اتکـای اطلاعات در نظر گرفته خواهد شد."