چکیده:
هدف این مقاله تبیین دیدگاههای سیاسی امام هادی(ع) است. با توجه به شرایط بسیار سخت و فضای ملتهب سیاسی دورۀ امام هادی(ع)، آن حضرت(ع) مجالی برای ارائۀ دیدگاههای سیاسی در دورۀ امامتشان نداشتند؛ اما در این مقاله سعی شده است که برخی از دیدگاههای ایشان از منظر سیاسی بررسی و تحلیل گردد. ابتدا به رویکرد کلان آن حضرت(ع) نسبت به سیاست و حکومت از جمله نوع نگاه امام به قدرت و دنیا و همکاری با حکومتهای ظالم اشاره شده و در ادامه نیز به ویژگیهای بازیگران و نخبگان عرصۀ سیاست بررسی میگردد؛ سپس جایگاه مردم و وظایف و تکالیفی که متوجه ایشان است، از منظر آن حضرت(ع) بررسی میشود. آنچه از اندیشۀ سیاسی امام هادی(ع) در بحث اوصاف بازیگران و نخبگان سیاسی به دست میآید، اینکه آن حضرت(ع) رعایت تقوای الهی، صداقت و یکرنگی با مردم، بردباری و تحمل، رعایت شایستهسالاری و تمهید بستر را جهت نقد برای حاکمان و نخبگان عرصۀ سیاست لازم و ضروری میدانند. مردم نیز باید اطاعت آگاهانه و بدون تعصب از حاکمان، داشتن روحیۀ نصیحت و خیرخواهی و دانش و معرفت در فهم امور را در حکومت پیشه خود سازند.هدف این مقاله تبیین دیدگاه های سیاسی امام هادی(ع ) است . با توجه به شرایط بسیار سخت و فضای ملتهب سیاسی دورة امام هادی(ع )، آن حضرت (ع ) مجالی برای ارائۀ دیدگاه های سیاسی در دورة امامتشان نداشتند؛ اما در این مقاله سعی شده است که برخی از دیدگاه های ایشان از منظر سیاسی بررسی و تحلیل گردد. ابتدا به رویکرد کلان آن حضرت (ع ) نسبت به سیاست و حکومت از جمله نوع نگاه امام به قدرت و دنیا و همکاری با حکومت های ظالم اشاره شده و در ادامه نیز به ویژگیهای بازیگران و نخبگان عرصۀ سیاست بررسی میگردد؛ سپس جایگاه مردم و وظایف و تکالیفی که متوجه ایشان است ، از منظر آن حضرت (ع ) بررسی میشود. آنچه از اندیشۀ سیاسی امام هادی(ع ) در بحث اوصاف بازیگران و نخبگان سیاسی به دست میآید، اینکه آن حضرت (ع ) رعایت تقوای الهی، صداقت و یکرنگی با مردم ، بردباری و تحمل ، رعایت شایسته سالاری و تمهید بستر را جهت نقد برای حاکمان و نخبگان عرصۀ سیاست لازم و ضروری میدانند. مردم نیز باید اطاعت آگاهانه و بدون تعصب از حاکمان ، داشتن روحیۀ نصیحت و خیرخواهی و دانش و معرفت در فهم امور را در حکومت پیشه خود سازند.
خلاصه ماشینی:
"شرایط 2 بسیار سخت سیاسی- اجتماعی ١ حاکم بر دوران امام هادی(ع ) و محصور بودن ایشان از یک سو و موقعیت خطیرشان به جهت نزدیکی با ولادت امام موعود شیعه (عج ) و به طبع ، لزوم روی آوردن به تقیه مضاعف ، موجب شده که آن حضرت (ع ) مجال چندانی برای ارائۀ دیدگاه های سیاسی نداشته باشند؛ به همین دلیل و در جهت پاسخ به هدف اصلی مقاله که تبیین دیدگاه های سیاسی امام هادی(ع ) است ، برخی از دیدگاه های کلی آن حضرت (ع ) را که هم در عرصۀ سیاست مصداق و کاربرد دارد و هم در غیرحوزة سیاست ، تحلیل و تفسیر خواهد شد؛ به عبارت دیگر، از منظر سیاسی به این سخنان نگریسته و تفسیر سیاسی از آن ها ارائه خواهد شد؛ همچنان که با تغییر منظر میتوان بسیاری از آیات قرآن کریم را سیاسی تفسیر کرد؛ برای مثال ، خطاب عام قرآن کریم که میفرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید، چرا چیزی میگویید که انجام نمیدهید؟»٣ با نگاه سیاسی معنای متفاوتی از معنای رایج خود میگیرد و آن را ابتدا متوجه مسئولان و صاحب منصبان حکومتی میکند (رجحان ، ١٣٨٩ش ، ص ١٦).
ابن عباس از قول پیامبر نقل کرده است که ایشان فرمودند: ای مردم بشنوید و اطاعت کنید از کسی که خداوند او را ولی قرار داده است ؛ چرا که این اطاعت باعث پایداری اسلام خواهد بود (اسمعوا وأطیعوا لمن ولاه الله الأمر فإنه نظام الإسلام ) (مفید، ١٤١٣ق - الف ، ص ١٤)؛ اگر آحاد جامعه اهل فرمانبری و اطاعت نباشند، کار برای حاکم بسیار سخت خواهد شد تا آنجا که امیرالمؤمنین (ع ) عدم اطاعت مردم را دلیل نابسامانی امور جامعه عنوان میکنند (سیدرضی، ١٤١٤ق ، خطبه ٢٧)."