زیست‌ ـ قدرت در اندیشۀ سیاسی فوکو، آگامبن، و نگری: از جامعۀ انضباطی تا جامعۀ کنترلی جهانی مقاله

تحول مفاهیم سیاسی و اجتماعی تابعی از تحول فرماسیون یا وضعیت واقعی نیروهاست . بر این پایه ، می توان این ایده ها را در دستگاه نظری میشل فوکو مطرح کرد: مفاهیم برساختة فوکو، با ورود جامعة سرمایه داری به عصر اطلاعات ، دست خوش تحول شده است . زیست ـ قدرت ، تقریبا ، کلیدی ترین مفهومی است که با دگرگونی شرایط عینی اعمال آن و با دگرگونی میدان واقعیت تولید سرمایه دارانه ، از سوی طیف عمده ای از اندیشمندان ، بازبینی و مجددا شاکله بندی شده است . در این پژوهش ، پس از مروری کوتاه بر پیشینة کاربرد مفاهیم زیست ـ قدرت و زیست ـ سیاست و معرفی دیدگاه های برخی از نظریه پردازان سنت انگلوامریکن ، تلقی فوکو از این مفاهیم را مطالعه می کنیم . سپس ، در بخش های دیگر این پژوهش ، بر اساس اندیشه های جورجو آگامبن ، آنتونیو نگری ، و مایکل هارت ، به بررسی گسست در سنت فوکویی مطالعات قدرت زیستی می پردازیم . در پایان ، کاستی های اندیشة سیاسی و تاریخی فوکو را برمی شماریم و برای امکان یا امتناع کاربست روش شناسی ها و نظریه های وی در وضعیت استثنایی پایدار یا وضعیت سرمایه داری اطلاعاتی و قعا موجود ملاحظاتی را مطرح می کنیم .

"وی در مقاله ای با همین عنوان طی روزهای پرآشوب اروپای اوایل قرن بیستم مقصود خود از این اصطلاح را چنین بیان می کند: زیست ـ سیاست سیاستی است که باید دو بعد از ملت را در نظر گیرد: نخسـت ، افـزایش جمعیت و رقابت ؛ دوم ، خصلت های فردی مردانی که بـرای بـه عهـده گـرفتن مناصـب و مسئولیت های دولت آماده اند (١٩٧ :١٩١١ ,Harris). فوکو در این درس گفتار مختصات کلی زیست ـ سیاست و زیست ـ قـدرت را دوبـاره مطرح می کند و بر آن است که «سیطرة قدرت بر زنـدگی »، بـه منزلـة یکـی از پدیـده هـای اساسی قرن نوزدهم ، ناظر به دست یابی قدرت به انسان ، به منزلة موجودی زنـده ، و تحـت کنترل دولت قرار گرفتن امر زیسـت شـناختی اسـت . از دید نگری و هارت ، جهانی سازی مسل ح عرصة تقابل زیست ـ سیاست با زیست ـ قـدرت است : یعنی نیروهای آزادی در برابر نیروهای انضباط و کنترل ؛ دموکراسی در برابر سـلطه ؛ میل به زندگی در برابر ترس از مرگ ؛ وضعیت استثنایی سازنده در برابر وضعیت استثنایی ویران گر؛ اکنون مرده در برابر آینـدة زنـده ؛ آفـرینش در برابـر فسـاد؛ جمهـوری در برابـر آریستوکراسی ؛ میل درون بودی در برابر سلطة استعلایی ؛ قدرت سـازنده در برابـر قـدرت برساخته و مستقر؛ و انبوه خلق در برابر امپراتوری . البته ، او در سال های اخیـر، بـه ویـژه در مقالـة «نـه بـه تاتوی زیستی ـ سیاسی »، که در واکنش به انگشـت نگـاری از وی بـرای ورود بـه ایـالات متحده نوشته شده و هم چنین در نوشته ها و گفت وگوهایی که به تحلیل وضعیت استثنایی جدید اختصاص دارد، به سنجش جلوه های جهانی زیست ـ قدرت و انقیاد مرگ بار هومو ساکر پرداخته است ."