چکیده:
بررسی و روش شناختی شروح نهج البلاغه سبب آشنایی با دیدگاه ها و رویکردهای مختلف برای انتخاب و فهم بهتر نهج البلاغه است که برای محققان و مخاطبان دارای اهمیت زیادی است و خوانندگان را برای دستیابی به اهداف موردنظر و شناسایی شروح بهتر هدایت مینماید. قطب راوندی از شارحان متقدم که شرح وی از اولین شروح نهج البلاغه به شمار میرود که شارحان پس از وی خوشه چین خرمن وی بوده اند. این شرح هرچند شرحی ترتیبی و کامل است ولی با دو رویکرد مختلف به نگارش درآمده است ؛ شرح خطبه اول و شرح قسمت های دیگر نهج البلاغه . شارح در قسمت اول به طور مشروح و در دیگر قسمت ها به صورت بسیار موجز به شرح میپردازد. راوندی هرچند شرحی ادبی، بلاغی، بیان معانی لغوی و اصطلاحی از واژه ها و عبارات ارائه میدهد لیکن مباحث تفسیری، استفاده از آیات قرآن ، روایات پیامبر (ص ) و معصومین (ع )، توجه به مباحث مهدویت ، مباحث فقهی، کلامی، فلسفی، تاریخی و توجه به صرف ، نحو و اشعار شاعران را در جای جای شرح خود بیان نموده است . روش پژوهش کتابخانه ای، و درون متنی و تحلیلی است که پس از بررسی کامل منهاج البراعه و برخی شروح پس از وی به بررسی ساختار شکلی و محتوایی و استخراج روش وی در شرح کلام امام پرداخته شده است .
خلاصه ماشینی:
"میزیست ؛ دو شرح - معارج نهج البلاغه ابی الحسن علی بن زید بیهقی و منهاج البراعه قطب راوندی- در فاصله ای نزدیک به هم نگاشته شده است .
آثار آثار قطب راوندی بسیار زیاد میباشد که دانشمندان و کتابشناسان به برخی از آن ها اشاره کرده اند و وی از دانش آن در شرح نهج البلاغه استفاده نموده است .
برخی علی بن ناصر سرخسی صاحب اعلام نهج البلاغه را اولین شارح دانسته درحالی که وی از عالمان قرن ششم بوده ، و در شرح خود از وبری، قطب راوندی و کیدزی استفاده نموده است ؛ پس نمیتوان او را اولین شارح دانست .
٤. انگیزه شرح راوندی در ابتدای شرح انگیزه اش را بیان میکند که در ابتدا قصد شرح خطبه اول بوده ، که به طور مشروح و با بیان همه علوم و معارف به انجام رسانده ؛ و پس از انجام آن ، قصد شرح کامل نهج البلاغه کرده و آن را به اتمام میرساند (قطب راوندی، ١٣٦٤: ١.
نقاط ضعف و کاستیهای منهاج البراعۀ منهاج البراعه با وجود نقاط قوت بسیار، به دلایلی که برخی مانند عدم ذکر تمام ارجاعات ، دارای برخی کاستیهایی است از جمله : ١- ذکر چند خطبه ، نامه و یا حکمت با همدیگر که کلام حضرت در نهج البلاغه را با عبارات شارح در هم آمیخته و جداسازی آن را برای مخاطبان –به خصوص مبتدیان - مشکل میسازد."