چکیده:
در قرن نوزدهم میلادی اختراع کشتیهای بخار که توناژ بالاتری داشتند و همچنین افتتاح کانال سوئز که جایگزین راه جنوب افریقا شد، تغییرات مهمی در تجارت ایجاد کرد. بنادر ایران در جنوب که از طریق خلیج فارس به آبهای آزاد دسترسی دارند نیز از این تحول بهرهمند شدند. این تحقیق درصدد است تأثیر کانال سوئز را بهطور غیرمستقیم و براساس افزایش رفتوآمد کشتیهای بخار به بنادر ایران مورد بررسی قرار دهد. بهترین راه نشاندادن این تغییر بررسی آماری تعداد و توناژ کشتیهای بخار است که به خلیج فارس آمدهاند. مطالعة موردی این تحقیق متمرکز بر چهار بندر بوشهر، لنگه، بندر عباس و خرمشهر است. این تحقیق براساس روش کتابخانهای و کیلیومتریک تهیه شده و در دو مرحله تنظیم شده است. نخست طرحی جهانی از تجارت میان شرق و غرب ارائه میشود سپس نقش کانال سوئز در افزایش تعداد و توناژ کشتیهای بخار واردشده به بنادر خلیج فارس در مقایسه با کشتیهای بادبانی به تفکیک و سپس در قیاس با هم مورد بررسی قرار میگیرند. قواعد کیلیومتریک این تحقیق نیز در بخش پینوشت منعکس شده است.
The invention of higher tonnage steamships and the opening of the Suez Canal instead of the way of southern Africa، created significant changes on commercial affairs of 19th century. The Iranian Southern ports، accessing to the open seas through the Persian Gulf، had benefited such development. This article is indirectly trying to analyze the impact of the Suez Canal on Iranian ports on the basis of steamers’ traffics in the Persian Gulf .The best way to study this change is to calculate the number and the tonnage of the steamers which came into the Persian Gulf، especially to the ports of Bushehr، Lengeh، Bandar Abbas، and Khorramshahr.
Present survey has been conducted on library and cliometrics methods and has been set in two phases. Firstly، a global pattern of commerce between West and East has being provided، and then the role of the Suez Canal on the increase of the number and the tonnage of steamers entered the Persian Gulf would be taken in to account comparing to ordinary galleasses. The cliometrics used in this research has been reflected in notes section.
خلاصه ماشینی:
"این تحقیق درصدد است تأثیر کانال سوئز را به طور غیرمستقیم و براساس افزایش رفت وآمد کشتی های بخار به بنادر ایران مورد بررسی قرار دهد.
(ملک المورخین ، ١٣٨٦ :٣٦١) افزایش رفت وآمد کشتی های بخار به بنادر ایران بعد از افتتاح کانال سوئز تجارت ایران از طریق خلیج فارس در دوره های مختلف همواره حائز اهمیت بوده است .
تجارت بندر عباس در دورة مورد بررسی در سال ١٩٠٠ م ناگهان رشد کرده است که این رشد ارتباط مستقیم با رشد کشتی های بخاری را نشان می دهد.
این درحالی است که وقتی شرایط داخلی مناسب بوده است به تدریج تعداد کشتی های بخار که اکثرا از کانال سوئز رفت وآمد می کرده اند، در بنادر ایران رشد داشته اند.
ق چنان که نمودار نشان می دهد رشد تجارت در بندر خرمشهر به طور کامل وابسته به رفت وآمد کشتی های بخاری بوده است و کشتی های بخار بعد از افتتاح کشتی رانی در رود کارون به این مسیر آبی نیز راه یافته اند.
در این دوره به طور میانگین بیشترین کشتی های بخار به بندر بوشهر رفت وآمد داشته اند و این بدان معناست که بندر بوشهر بیشتر از سایر نقاط تحت تأثیر تجارت جهانی بوده است .
بررسی ها نشان می دهد تأثیری که کانال سوئز به طور غیرمستقیم بر رشد تجارت بنادر ایرانی خلیج فارس از طریق افزایش رفت وآمد کشتی های بخار داشته است بعد از سال ١٨٨٠م ."