چکیده:
یکی از داستانهای موفق و تأثیرگذار در حوزه ادبیات داستانی پس از انقلاب اسلامی دفاع مقدس که به دلایل مختلف، اقبال همگان را در پی داشته؛ رمان بیوتن اثر رضا امیرخانی است. این رمان که در یک سال هشت بار تجدید چاپ شد؛ با توجه به مسائل ساختاری، زبانی و سبکی از یک سو و رویکرد اجتماعیـ انتقادی به جنگ و آسیبهای روانی و زیستی آن از سویی دیگر، هم توجه جامعه علمی و دانشگاهی را موجب شده و هم تأمل منتقدان رمان جنگ و جریان شناسی ادبیات داستانی دفاع مقدس را در پی داشته است. در این مقاله، نویسنده ضمن بررسی شخصیتهای این رمان و کیفیت شخصیتپردازی آن از نظرگاههای مختلف؛ دلایل و عوامل برجستگی و شهرت رمان را بررسی کرده است. بررسی رمان نشان میدهد که شخصیتهای آن دارای دو ویژگی انسان شرقی و غربی به صورت توأمان هستند و گفتمان برتر و حاکم بر آنها انسان نیمه سنتیـ نیمه مدرن است. با این حال اگرچه این شخصیتها را میتوان با دیدگاه مدرن یا پسامدرن بودن بررسی کرد، دیدگاه واقعگرایانه و متأثر از جنگ در این رمان؛ هژمونی بیشتری دارد.
خلاصه ماشینی:
"داستان در یک نگاه آن چیزی که مجموعه رمان های امیرخانی به ویژه رمان بیوتن را از رمان های مشابه در حوزه ادبیات داستانی دفاع مقدس متمایز می سازد؛ مشخصه های فنی و تکنیکی رمان ، رسم الخط ویژه و در مواردی منحصر به فرد، تکنیک اتصال و انفصال در املاء و انشاء واژه ها، گویش و لهجه های مختلف در یک رمان ، استفاده و استخدام خاص از آیات قرآنی و خوانش های هنری و بلاغی آن ، دیدگاه انتقادی درباره مسائل سیاسی و اوضاع ایران پس از جنگ ، استفاده از تقابل ها در ابعاد مختلف در زبان و بیان ، نگاه متفاوت به آموزه های دینی و عنوان رمان در کنار ابعاد محتوایی متن است که بررسی ابعاد و زوایای مختلف آن نیاز به تأمل بیشتری دارد.
مشکلاتی ظاهری همچون مسکن ، نداشتن شغل ، محلی برای نماز خواندن ، تلاش برای تهیه غذای حلال و مشکلاتی عمیق تر از جهت تقابل فرهنگ ها و تضادها، اضطراب و تشویش بر سر آنکه با آرمیتا ازدواج می کند یا نه ؟ ازدواجش موفق خواهد بود یا خیر؟ ارمیا می کوشد خودش را با شرایط سازگار کند اما قضیه به این سادگی به پایان نمی رسد او به اجبار باید با افرادی زندگی کند و هم سخن شود که هیچ سنخیتی با او ندارند، با او بیگانه اند و اگر بتوانند به او ضربه هم می زنند و او را فدا می کنند."