چکیده:
کارل هرمان اته ١٨٤٤ در اشـترال زوند آلمان به دنیا آمد و ١٩١٧ در بریسـتول انگلسـتان درگذشـت . او یکـی از شرق شناسـان بنـام حـوزة ایران شناسـی اسـت . تاریـخ ادبیـات فارسـی یکـی از آثـار مهم ایـن نویسـنده اسـت . تاریـخ ادبیـات فارسـی دو بخـش عمـده دارد: شـعر و نثر. بخش شـعر بـا مرور تذکره هـای ادبـی آغـاز می شـود و سـپس پژوهش هـای ایران شناسـان دربـارة همه یـا بخش هایی از تاریـخ ادبـی ایـران مـورد اشـاره قرار می گیرد. بخـش دوم کتاب حدود نیـم بخش اول اسـت و به آثار نثـر فارسـی مرتبـط اسـت . مقاله حاضـر با توجه بـه تاریخ ادبیـات فارسـی تاریخ نگاری ادبیـات اته را تحلیـل می کنـد. در خاتمه نیز قسـمت های برجسـته تاریـخ ادبیات ایران آورده شـده اسـت .
خلاصه ماشینی:
"پس از شناخت لازم یا کافی تاریخ فشردة ادب فارسی به قلم اته ، شماری از ویژگی های آن ، واگویی ، تحلیل و بررسی می شود: اته در ساختار تألیف خود، انواع ادبی را ملاک تنظیم قرار داده است ، اما از یک سو، در آغاز و پایان بخش شعر، از «آغاز شعر دری » و «واپسین سدة شعر فارسی » سخن رفته است ؛ از دیگر سو، چون سهم عمده ای از ادب فارسی به اهل تصوف مربوط است یا صبغۀ عرفانی دارد، در فصل چهارم ، بحث «شعر عرفانی و مواعظ » پیش کشیده می شود.
علاوه براین ، مؤلف در ذیل «نثر روایی و شاعرانه » از آثاری یاد کرده که به «نقد شعر و بحور و قافیه » یا «حکمت عملی ، اخلاقی و سیاست ، حکم و امثال » مربوط است ؛ حتی ترجمه از سانسکریت هم در ذیل این نوع نثر قرار گرفته است ؛ همچنین در شاخۀ «نثر علمی و بلیغ » از نوشته های فارسی یهودی سخن گفته است .
می توان گفت که فخرالدین از لحاظ توجه به حقایق روحی و تعمق در روان شناسی ، مانند خود فردوسی مقامی ارجمند دارد و سبقت بردن از او دشوار است ، ولی ، از طرف دیگر، از نظر حقایق اخلاقی و پاکی احساسات و لطایف بیان و همچنین از حیث عظمت و مهارت در وصف طبیعت ، استاد سخن پرداز نظامی است که مقام بزرگ دارد و این مزایا[یی ] است که او را استاد داستان رومانتیک قرار می دهد."