چکیده:
در مجموعه ادبیات فارسی ومتون تاریخی و اسطوره ای، سه شخصیت برجسته هستند که از نظر نوع کنش و ویژگیهای مربوط به زندگی، احوال و رفتار، شباهت فراوانی با هم دارند. کیخسرو، کوروش و ذوالقرنین سه شخصیتی هستند که منابع مختلف به زندگی و احوال آنها ١٦٧ به صورت جدا پرداخته اند. اگرچه درباره مقایسه کیخسرو و کوروش و یا کوروش و ذوالقرنین ، پژوهشهایی انجام شده است درباره این سه شخصیت و وجوه تشابه و همانندی آنان تحقیقی مستقل انجام نشده است . در این مقاله ، نویسندگان با مطالعه کتابها، اسناد و بازبینی حدود ٧٧ اثر از منابع تاریخی و تفسیری بر آن هستند که بنمایانند ویژگیهای شخصیت کیخسرو (اسطوره ای-عرفانی) با کمترین اختلاف در زندگی کوروش هخامنشی (تاریخ ) و ذوالقرنین (شخصیت مبهم و مقدس قرآنی) وجود دارد. با توجه به این مسئله ، این مقاله سعی میکند با توصیف احوال هر یک و تفسیر همانندیهای آنان از نظر نام شناسی و جاینام شناسی به وجوه اشتراک و همانندیهای آنها بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"درباره کیخسرو باید گفت کیانیان و پهلوانان ایران از گزر گاوسری ١٧ برای غلبه بر دشمن و اژدها استفاده میکردند آنجا که فریدون با گرز گاوسر بر فرق ضحاک میکوبد (آیدنلو، ١٣٨٨: ٩٠) و ممکن است مانند کلاهخود کوروش که دو شاخ بر سر آن بوده بر سر پادشاهان افسانه ای نیز چنین کلاهی باشد.
از تطابق سنین روایت اساطیری با ایام زندگی کوروش ، آیا نمیتوان تصور کرد که بنای سدی درین عهد اصولا در زبانها بوده که در اساطیر ایران نیز از آن یاد شده است ؛ منتهی به نام دیگری؟ (باستانی پاریزی، ١٣٨٨: ١٠٨) و آیا نمیتوان سدی را که در دوره اساطیری به آن اشاره 187 شده است ، به کیخسرو نسبت داد؛ چرا که بر پایه شواهد (خالقی، ١٣٨٦: ٢٢٢٠.
چشمه زندگانی و مسئله زندگی جاویدان و پیوستن کیخسرو به سروش ظاهرا در افسانه کوروش معادلی ندارد؛ ولی آیا با توجه به گزارش هردوت (کتاب یکم ، بخش ٢١٤) که میگوید درباره مرگ کوروش روایات گوناگونی هست و با توجه به مقام کوروش در میان ایرانیان ، نمیتوان احتمال داد که روایت مشابهی نیز درباره جاودانگی کوروش رواج داشته بوده است ؟ (خالقی مطلق ، ١٣٨٨: ٢٦٨) بنا بر روایت شاهنامه (خالقی، ١٣٧٣: ٢٤٣٧."