چکیده:
یکی از ابعاد بحث نسبت دین و اخلاق، بررسی ارتباط این دو در اخلاقی زیستن یا تربیت اخلاقی است؛ بدین معنا که گزاره ها، اعتقادات و پیش فرض های دینی می توانند در تربیت اخلاقی انسان ها و به تعبیر دیگر، در کاشتن نهال فضائل اخلاقی در انسان و ریشه کن کردن رذائل اخلاقی از او موثر باشند. یکی از این پیش فرض ها و اعتقادات دینی، پذیرش نظام کنش و واکنش در عالم هستی و به عبارت دیگر، پذیرش ساکت و بی تفاوت نبودن عالم هستی نسبت به رفتار ما انسان ها، و انعکاس آن به سوی ماست. شماری از آیات قرآن کریم به خوبی بر واکنش نظام پویا، زنده و باشعور جهان هستی به رفتار ما انسان ها دلالت دارد. قرآن کریم انسان را به پذیرش مسئولیت اخلاقی اعمال و رفتارش ترغیب می کند و نوعی ضمانت اجرایی دینی و دنیوی (افزون بر ضمانت اجرایی اخروی) برای اخلاقی زیستن انسان فراهم می آورد که نشانگر نسبت دوستانه دین و اخلاق در عرصه تربیت اخلاقی است.
The relationship between religion and morality is known a discussion of duration and importance in theology, philosophy of religion and ethics. One aspect of the problem can be considered with regard to ethical life or ethical education. This means that religious teachings and presuppositions leads to ethical education, growth of ethical virtues and destruction of ethical vices. One of such religious teachings is known as the effect of human and world`s interaction in human acts. A number of Quranic verses show the interaction clearly. This paper has studied the verses in a descriptivo-analytic way to explain human responsibility for his/her acts. In this way, a kind of religious and worldly guarantee for human acts is prepared. Again, the harmony of ethic and religion in ethical education is emphasized.
خلاصه ماشینی:
(بنگرید به: طباطبایی، 1417ق: 13 / 41 ـ 40؛ 17 / 401) توجه به این آیات انسان را به اخلاقی زیستن ترغیب می‌کند؛ زیرا وقتی دریابیم و باور داشته باشیم که نظام عالم هستی طوری طراحی شده است که رفتارمان را به ما بازمی‌تاباند، اعمال ریز و درشت خود را با دقت بیشتری کنترل و تنظیم می‌کنیم تا از یک‌سو با نیکوکاری و درستکاری، از بازتاب خوشایند کارهای نیک و درست بهره‌مند شویم و ازسوی دیگر با پرهیز از کارهای بد و نادرست از بازتاب ناخوشایند آن کارها در امان بمانیم.
در بسیاری از آیات قرآن از تأثیر عمل صالح و رفتار نیک بر زندگی دنیوی انسان (افزون بر زندگی اخروی او)، سخن گفته شده است که شاهدی بر نظام کنش و واکنش انسان و عالم هستی است؛ از جمله: 1.
مولوی نیز در ابیاتی به تأثیر بی‌ادبی در محرومیت از لطف و رحمت الهی پرداخته و ضمن اشاره به برخی آیات قرآن (بقره / 61 ؛ نساء / 79) و روایات، نظام عالم هستی در بازتاب رفتار انسان را یادآور شده است: از خدا جوییم توفیق ادب بی‌ادب محروم گشت از لطف رب بی ادب تنها نه خود را داشت بد بلکه آتش در همه آفاق زد مائده از آسمان در می‌رسید بی‌صداع و بی‌فروخت و بی‌خرید در میان قوم موسی چند کس بی‌ادب گفتند: کو سیر و عدس؟!
(
, 
, 
)
