چکیده:
امروزه خسارتهای فراوان مخاطرههای طبیعی و انسانی به محیط و کالبد شهرها موجب شده است که مفهوم تابآوری برای کاهش آثار سوانح، به حوزهای مهم در عرصة مدیریت بحران تبدیل شود. این پژوهش کاربردی است و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، با هدف شناسایی شاخصها و عوامل مؤثر بر تابآوری کالبدی محلههای شهری، سنجش و ارزیابی میزان تابآوری کالبدی در محلههای منتخب شهر تهران و ارائة چارچوبی برای سنجش میزان تابآوری کالبدی در شهرها انجام شده است. جامعة آماری این پژوهش، تمام خانوارهای ساکن در محلههای شهر تهران است. حجم نمونه در تحقیق، با استفاده از فرمول کوکران، معادل 369 خانوار برآورد شد. برای انجام پژوهش، ابتدا با استفاده از منابع کتابخانهای، شاخصها و عوامل مؤثر بر تابآوری کالبدی اجتماعهای شهری شناسایی و تعریف عملیاتی شدند و سپس با استفاده از روش میدانی و پرسشنامه، جمعآوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق صورت گرفت. در مرحلة بعد، با استفاده از روش مجموع سادۀ وزین (SAW)، ماتریس اولیة تصمیمگیری تهیه شد و سپس براساس روش الکتره، وضعیت محلههای مورد مطالعه از نظر تابآوری کالبدی محاسبه شد. نتایج نشان میدهد محلة قیطریه و قلعهمرغی بهترتیب، از نظر تابآوری کالبدی در بهترین و بدترین وضعیت و محلههای ستارخان و نارمک در رتبههای دوم و سوم از نظر تابآوری کالبدی قرار دارند. همچنین بهدلیل داشتن قابلیت اجرایی، میتوان از چارچوب این پژوهش برای سنجش و ارزیابی میزان تابآوری در سایر محلهها و نواحی شهری استفاده کرد.
خلاصه ماشینی:
براي انجام پژوهش ، ابتدا با استفاده از منابع کتابخانه اي، شاخص ها و عوامل مؤثر بر تاب آوري کالبدي اجتماع هاي شهري شناسايي و تعريف عملياتي شدند و سپس با استفاده از روش ميداني و پرسشنامه ، جمع آوري اطلاعات مورد نياز تحقيق صورت گرفت .
در مرحلۀ بعد، با استفاده از روش مجموع سادة وزين (SAW)، ماتريس اوليۀ تصميم گيري تهيه شد و سپس براساس روش الکتره ، وضعيت محله هاي مورد مطالعه از نظر تاب آوري کالبدي محاسبه شد.
ابعاد و شاخص هاي تاب آوري دربرابر سوانح طبيعي (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : رفيعيان و ديگران ، ١٣٩٠: ٣١ در اين مقاله ، با توجه به ابعاد چهارگانۀ فوق براي سنجش تاب آوري ، از بعد کالبدي در مقياس محله هاي شهري کلان شهر تهران استفاده شده است .
در اين مقاله ، براساس ابعاد چهارگانۀ تاب آوري ، امکان پذيري ، عملياتي سازي و همچنين دسترسي به داده ها و اقتضاي جامعۀ مورد مطالعه در هر منطقه ، شاخص هايي براي سنجش ميزان تاب آوري کالبدي انتخاب شده است .
ماتريس اوليۀ داده هاي حاصل از پرسشنامه (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : نگارندگان شاخص ها و متغيرهاي بعد کالبدي يکي از ابعاد تأثيرگذار در سنجش سطح تاب آوري، بعد کالبدي است که از طريق آن ميتوان وضعيت جامعه را از نظر ويژگيهاي فيزيکي و جغرافيايي تأثيرگذار در مواقع بروز سانحه ارزيابي کرد.
, 2013, Evaluate the economic and institutional resilience of urban communities against natural disasters, case study: neighborhood quake in Tehran, Crisis Management Journal, Vol. 2, No. 3, PP.