چکیده:
امروزه اهمیت توسعة اقتصادی و نقش بارز آن بر هیچکس پوشیده نیست، تا آنجا که میتوان آن را از اولویتهای دنیای امروز دانست. به همین منظور در این نوشتار سعی شده است با نگاه به عملکرد حضرت علی (ع) به موضوع توسعة اقتصادی پرداخته شود. در نهایت هدف این تحقیق دانستن این موضوع بوده است که، اقتصاد روز دنیا تا چه میزان به این مبانی و اهداف نزدیک است؟ مطالعه در این خصوص نشان میدهد، مهمترین مواردی را که محل تفاوت و ناهمخوانی بین توسعة اقتصادی مورد نظر امام (ع) با اقتصاد متعارف است باید ناشی از تفاوت در مبانی، اهداف، ارزشها، آزادی اقتصادی و منافع فرد و جامعه دانست. هدف نهایی توسعه، در اقتصاد کنونی، در اغلب کشورها بر مبنای لذت و کسب ثروت است. اما از دیدگاه ارزشی امیرالمؤمنین (ع) رسیدن به توسعه خود وسیلهای است برای امکان حرکت به سوی کمال و هدف نهایی از خلقت.
خلاصه ماشینی:
در نهایت هدف این تحقیق دانستن این موضوع بوده است که اقتصاد روز دنیا تا چه میزان به این مبانی و اهداف نزدیک است؟ مطالعه در این خصوص نشان میدهد که مهمترین مواردی را که محل تفاوت و ناهمخوانی بین توسعة اقتصادی مورد نظر امام (ع) با اقتصاد متعارف است، باید ناشی از تفاوت در مبانی، اهداف، ارزشها، آزادی اقتصادی و منافع فرد و جامعه دانست.
علم اقتصاد در این نگاه بیان واقعیات جامعه است (تواناییان فرد، 1376: 21)، اما در نظامهای اقتصادی بحث بر سر اصول و مبانی فکری و ارزشی است، یعنی آنچه باید باشد.
بنابراین، در این نوشتار بهاختصار به مهمترین مواردی پرداخته شده است که محل تفاوت و ناهمخوانی در نوع نظام توسعة اقتصادی مورد نظر امام علی (ع) با اقتصاد متعارف است.
دیگر اینکه در نظام سرمایهداری، قدرت اقتصادی و تصمیمگیریهای اساسی از سوی خریداران و فروشندگان اعمال میشود و آنها نسبت به نحوه، کیفیت، نوع و مقدار تولید بر اساس عرضه و تقاضا تصمیم میگیرند؛ اما در اقتصاد اسلامی آزادی فرد مسلمان همیشه مقید به مسئولیتهای اجتماعی و دینی وی است.
فیزیوکراتها نیز عقیده داشتند که انسان آزاد طبعا از نفع شخصی خود پیروی میکند، اما آزادی همگانی و وجود رقابت نظمی طبیعی و ساده را در اجتماع برقرار میکند و افراد مختلف را متقابلا به رعایت حال یکدیگر وامیدارد؛ به گونهای که سرانجام هر کس عامل خوشبختی دیگران میشود و سعادت یک نفر در سراسر جامعه عمومیت مییابد (تفضلی، 1356: 50؛ دفتر همکاری حوزه و دانشگاه: 1379: 88).
در این مقاله به مهمترین مواردی پرداخته شده که محل تفاوت و ناهمخوانی در نوع نظام توسعة اقتصادی مورد نظر امام علی (ع) با اقتصاد متعارف است.