چکیده:
ازدواج و همسرگزینی یکی از رویدادهای مهم زندگی اجتماعی است که در ادوار و جوامع مختلف به اشکال گوناگون مشاهده شده است. در همین زمینه، پژوهش پیشرو سعی کرده است با نگاهی به شاهنامة فردوسی، منشأ و انگیزههای برونهمسری در ایران باستان را بررسی کند. برای دستیابی به این امر، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، همة ازدواجهای مطرحشده در شاهنامه بهمنزلة دادههای پژوهش بررسی شد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که شهریاران و پهلوانان بهعنوان طبقاتی از جامعهای ایرانی در شاهنامه، به منظور یافتن همسری همسان، رسیدن به اهداف شخصی یا به دلیل مصلحتهای سیاسی اقدام به گزینش همسر در خارج از مرزهای ایران کردهاند. بنابراین، بهطورکلی میتوان گفت که برونهمسری در ایران باستان نهتنها یک الگوی رایج ازدواج بوده، بلکه میتوان آن را یک سنت دیرینه دانست که قدمت هزارساله دارد.
خلاصه ماشینی:
زمینه های برون همسری در ایران باستان براساس شاهنامة فردوسی حسن افراسیابی ١*، نسرین بهمنی 2 چکیده ازدواج و همسرگزینی یکی از رویدادهای مهم زندگی اجتمـاعی اسـت کـه در ادوار و جوامـع مختلـف بـه اشـکال گوناگون مشاهده شده است .
از جملـه ایـن آثـار ادبـی ، مـی تـوان بـه شـاهنامة فردوسی اشاره کرد که درحقیقت نمودار فرهنگ و هویت ایرانی بـه شـمار مـی آیـد و بـه قـول رپیکـا: شاهنامه واقعا سند تاریخی باارزشی است که سنت های گذشته را با نهایـت امانـت حفـظ کـرده و بـا وجود همة خیال پردازی ها و مجازهایی که در آن به کار رفته اسـت ، از حقـایقی پـرده برمـی دارد کـه نه تنها برای تاریخ ، بلکه برای سرآغاز تـاریخ و بررسـی جوامـع ابتـدایی بشـری حـائز اهمیـت اسـت و اوضاع اجتماعی و طرز زندگی در روزگار ساسانیان و پاره ای از نکـات تـاریخی را بهتـر از همـة منـابع عربی و غیر آن روشن می کند [٨].
همچنین ، روح الامینی در بخشی از کتاب نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی ، با اشاره به این مطلب که شاهنامه تنها سندی است کـه بـه شـرح و تفصـیل ازدواج های گوناگون از دوره های اسطوره ای و تاریخی پیش از اسلام می پـردازد، ٣٨ مـورد ازدواج در شاهنامه را بررسی کرده اسـت [١١]؛ امـا وی نیـز در ایـن پـژوهش صـرفا بـه توصـیف ایـن ازدواج ها پرداخته و به منشأ و انگیزه های پیدایش ازدواج های برون همسری اشـاره نکـرده اسـت .