چکیده:
حقوق محیط زیست و حقوق مالکیت فکری، دو حوزۀ نوظهور در مطالعات حقوقی است. بااینحال، اهداف هریک از این دو حوزه ممکن است در بسیاری از جهات با یکدیگر در تعامل یا تعارض قرار گیرند. این مقاله به بررسی نسبت میان حقوق مالکیت فکری و حقوق محیط زیست پرداخته است. پرسش اساسی این است که نقش حقوق مالکیت فکری در حفظ محیط زیست جهانی چیست؟ در این زمینه میتوان از دو رویکرد کلی بیطرفی نظام حقوق مالکیت فکری و نظریۀ سیستمی حقوق مالکیت فکری سخن گفت. انتقال تکنولوژیهای دوستدار محیط زیست (EST)، حمایت از دانش سنتی و بومی در حفظ محیط زیست، و حمایت از آثار و ابداعات کمترآلاینده، حوزههایی هستند که نظریۀ بیطرفی را به چالش فرا میخوانند. فرض اساسی این مقاله بر این مبنا استوار است که ابعاد زیستمحیطی حقوق مالکیت فکری نمایانگر آن است که این دو حوزه از حقوق، روز به روز به سمت همگرایی بیشتر در حرکتاند. این امر ناشی از اهمیت روزافزون دلمشغولیهای زیستمحیطی در نظامهای حقوقی معاصر است. لزوم توجه به ملاحظات زیستمحیطی در جریان شناسایی حقهای مالکیت فکری مهمترین یافتۀ این پژوهش است.
خلاصه ماشینی:
بحث های مربوط به ارتباط میان این دو حوزه را می توانیم در موضوعات مربوط به حمایت از دانش سنتی ، حفاظت از تنوع زیستی ، ایمنی زیستی ، انتقال تکنولوژی های پاک ، حمایت از آثار دوستدار محیط زیست ، حمایت از منابع ژنتیکی گیاهی و جانوری و حمایت از سایر آثار فکری ، ادبی ، هنری و اختراعات دوستدار محیط زیست یافت (ر.
حمایت و شناسایی برخی حقوق مربوط به مالکیت های فکری مرتبط با محیط زیست و منابع طبیعی نیز نقش دیگر این حوزه است .
به عبارت دیگر، شناسایی نظام حقوق مالکیت فکری زمینه ساز حفاظت از تنوع زیستی در زمینة انتقال تکنولوژی و دانش سنتی حفظ محیط زیست است .
بر این اساس ، هریک از کشورهای عضو این کنوانسیون موظف است که تسهیلات لازم را برای دسترسی و انتقال تکنولوژی هایی که مربوط به حفاظت و استفادة پایدار از تنوع زیستی یا استفاده از منابع ژنتیکی هستند و خسارت قابل ملاحظه ای به محیط زیست وارد نمی کنند، برای دیگر کشورهای عضو تأمین و یا تسهیل نماید.
باوجود اینکه این کنوانسیون گونه های گیاهی حفاظت شده را مستثنا کرده اسـت ، ولـی در این میان محیط زیست گرایان بر نظام حقوق مالکیت فکری پیش بینـی شـده درایـن کنوانـسیون انتقادات چندی وارد نموده اند.
4. Gollin Michael A,(1991),«Using intellectual property to improve environmental protection», Harvard Journal of Law & Technology, Volume 4, Spring Issue.