چکیده:
بهارستان جامی در میان آثاری که به تقلید از گلستان سعدی نوشته شده، مقامی شامخ دارد. وجود نمودهای کلامی برجسته در روایتهای جامی، این ظرفیت را ایجاد کرده که بتوان حکایتهای آن را با آرای ساختارگرایانی چون تزوتان تودوروف در حوزه روایت بررسی کرد تا معلوم شود که آیا حکایتهای بهارستان ساختار روایی مناسبی دارند؟ و چه میزان از حکایتهای آن با آرای تودوروف مطابقت دارد؟تودوروف برای روایتها سه نمود قایل است: نمود معنایی، نمود کلامی و نمود نحوی. بیشتر حکایتهای بهارستان، به سبب وجود پیرفت سست و ساختاری ضعیف، به گونهای است که تطبیق و بررسی سایر تئوریهای تحلیل متن ادبی در آنها، زیاد چشمگیر و قابل ملاحظه نیست. در حالیکه در حیطه نمود کلامی، خصوصا چهار مولفه: وجه، زمان، دید و لحن، به شکل معناداری با نظریه تودوروف در حیطه روایت قابل تفسیر است.
Jami’s Baharestan enjoys a prominent place amongst the works imitating Sa’di’s Guletan. The presence of prominent discoursal aspects in the narratives of Jami provides the ground for analyzing those narratives in terms of structuralist theories like Todorov’s theory in order to find out whether they have a proper narrative structure or not? And how much do they conform to the ideas of Todorov?
Todorov considers three aspects for narratives: semantic، discoursal and syntactic. Due to loose plot and weak structure، most tales of Baharestan are so that other critical approaches cannot be used for analyzing them. However، in terms of discoursal aspect، especially the four elements of aspect، tense، viewpoint and tone can be interpreted via Todorov’s model and theory in this text.
خلاصه ماشینی:
حالات مختلف زمان داستان و زمان سخن در حکایتهای بهارستان عبارت است از: در میان عباراتی که در آن زمان داستانی ساکن میماند و زمان سخن پیش میرود؛ میتوان به موارد زیر اشاره کرد: «اما آن خضاب...
نیز در جدول زیر سهم هر روضه به تفکیک حالات پنجگانه، رابطۀ بین زمان داستان و زمان سخن نمایش داده شده است: نام روضه نوع اول نوع دوم نوع سوم نوع چهارم نوع پنجم تعداد عبارات درصد تعداد عبارات درصد تعداد عبارات درصد تعداد عبارات درصد تعداد عبارات درصد دوم 2 59/0 0 0 20 97/5 1 29/0 3 89/0 سوم 6 79/1 0 0 59 61/17 1 29/0 0 0 چهارم 8 38/2 0 0 77 98/22 1 29/0 4 19/1 پنجم 9 68/2 1 29/0 107 94/31 5 49/1 6 79/1 ششم 0 0 0 0 23 86/6 0 0 1 29/0 جمع 25 46/7 1 29/0 286 37/85 9 68/2 14 17/4 جدول شماره1:درصدفراوانی سهم هرروضه ازحکایات بهارستان ازنظر دیرش زمانی(رابطه بین زمان داستان وزمان سخن) در ضمن ابیاتی که راوی در اثنا یا پایان حکایتها، چه از زبان شخصیتها ذکر کرده و چه به منزلۀ تأیید محتوای حکایتها آورده، اغلب از ویژگی توصیف برخوردارند که اگر آنها را هم جزء روایت حکایتها بدانیم؛ باید گفت که موجب تعلیق زمانی در زمان داستان میگردند.
تغییر یا ثبات و عمق دید از آنجا که جامی بیشتر نقش راوی حکایتهای بهارستان را دارد و خود در حکایتها، بجز یک حکایت، بهعنوان شخصیت داستانی حضور ندارد؛ بنابراین زاویۀ دید راوی (جامی) دربارۀ همۀ شخصیتهای حکایات بهارستان، به غیر از یک مورد تغییری نمیکند؛ رجوع شود به حکایت - « خوب رویی که هزار دانا ...