چکیده:
اعتیاد مشکلی جهانی است. هزینه اعتیاد سالانه میلیاردها دلار است. گرچه امروزه اقدامات درمانی، کمکهای شایانی به جمعیتهای درگیر اعتیاد می¬کنند، اما بر همگان روشن است که بهترین راهبرد برای مقابله با اعتیاد پیشگیری از آن است. هدف از این مقاله تبیین مبانی نظری و عملی پیشگیری مبتنی بر مدرسه از اعتیاد و در این گذار، پیوند نظریه و عمل است. روش مطالعه حاضر تحلیلی است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که صرف نظر از عوامل زیست¬شناختی، سیاستگذاری و اقتصادی، صاحبنظران بر این باورند که عوامل فردی، همسالان و عوامل خانوادگی، نقش چشمگیری در شکل¬گیری اعتیاد دارند و شکلگیری اعتیاد دارای الگویی رشدی است و پیشگیری از آن نیز باید متناسب با رشد باشد. کودکان یکسوم از عمر مفید بیداری خود را در مدرسه سپری می¬کنند و اغلب کودکان به ضرورت وارد مدرسه می¬شوند و رسالت مهم مدارس، آموزش و آماده¬سازی کودکان برای زندگی بزرگسالی است. مدارس محل پیوند خانواده¬ها با نظام آموزشی و ارتقاء سلامت هستند. بنابراین طراحی مداخلههای پیشگیرانه موثر در چنین بافتی، بهطور قطع بیش از هر نهاد دیگری با پیامدهای مطلوب و درازمدت همراه خواهد بود. در کشور ما بهسبب خلا اساسی در نظریه و عمل، اقدامات این نهاد مهم در زمینه فعالیتهای پیشگیرانه قابل اعتنا اما بی¬ثمر است. نتایج مقاله نشان می¬دهد که اعتیاد الگویی رشدی دارد که حاصل پیشایندهایی است که بهلحاظ رشدی ریشه در مهارتهای هیجانی و اجتماعی ضعیف، مشکلات گروه همسالان و خانواده دارد. این پیشایندها از طریق برنامههای مبتنی بر شواهد برساخته از مبانی نظری و عملی معتبر، قابل رفع و زمینه را برای رشد سالم و مثبت کودکان فراهم میکند.
خلاصه ماشینی:
"دو برنامه تفکر سازنده 4 و مهارتهای نوجوانی لاینز کوئست 5 ، نمونهای از برنامههای اثربخش و مبتنی بر شواهد و الگو هستند که بهوسیله مراکز علمی معتبری مانند مرکز ملی ثبت برنامهها و فعالیتهای مبتنی بر شواهد، مؤسسه ملی سوء مصرف دارویی، مجمع همکاری در زمینه یادگیری تحصیلی، اجتماعی و هیجانی، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها، کارگروه تخصصی مدارس ایمن، منظم و عاری از دارو و بسیاری از مراکز معتبر علمی دیگر توصیه شدهاند.
موجب تعجب است وقتی در مقالاتی در فصلنامههای معتبر علمی و پژوهشی میبینیم که مطالعهای نشان میدهد با دو ماه مداخله روانشناختی توانسته است تغییرات روانشناختی Preventing drug use among children and adolescents: A research-based guide for parents, educators and community leaders Collaborative for Academic, Social and Emotional Learning Blueprints Project of the Center for the Study and Prevention of Violence, University of Colorado چشمگیر در افراد ایجاد کند.
برنامه دیگری که هماکنون نویسنده مقاله حاضر درصدد آمادهسازی نسخه فارسی آن است و برای مقطع دبیرستان سطح یک یعنی پایههای هفتم، هشتم و نهم طراحی شده است، برنامه «مهارتهای نوجوانی لاینز کوئست 1 » است که هماکنون در بیش از 80 کشور جهان در حال اجراست و مورد تأیید مراکزی مانند ثبت ملی برنامهها و فعالیتهای مبتنی بر شواهد، مؤسسه ملی سوء مصرف دارویی، مجمع همکاری در زمینه یادگیری تحصیلی، اجتماعی و هیجانی و بسیاری از مراکز معتبر علمی دیگر در این دوره سنی است."