بررسی تجسم اعمال از دیدگاه ملاصدرا و علامه مجلسی مقاله

نویسنده: گرجیان، محمدمهدی ؛ موسوی، سیدمحمود ؛ شریعتی فر، صدیقه ؛

آیین حکمت تابستان 1394 - شماره 24 رتبه ب (حوزه علمیه/ISC (‎24 صفحه - از 99 تا 122 )

کلیدواژه ها: حکمت متعالیه جوهر عرض تجسم اعمال حرکت جوهری صدرالمتالهین قوه خیال علامه محمدباقر مجلسی embodiments of human deeds substantial movement of human soul imagination faculty Allam Majelisi the Foremost among theosophers substance Accident transcendent theosophy جسمانی آخرت خیال علامه مجلسی عقل

fa en

چکیده:

در طول تاریخ، تجسم اعمال مخالفان و موافقانی سرسخت داشته است. ملاصدرا براساس مبانی حکمت متعالیه - از جمله اصالت وجود، تشکیک وجود، تشخص وجود، حرکت جوهری نفس، فاعلیت نفس، تجرد خیال و خلق صور بدون مشارکت ماده – تجسم پذیری کردارها را تبیین نموده است. در مقابل، مرحوم مجلسی به شدت و با تعصب تمام نه تنها قائلان به تجسم اعمال را تکفیر نموده بلکه با ارائه ادله، آن را مستلزم محال می داند. در این مقاله، به ارزیابی این دو نظر، نقاط مشترک و موارد قوت و ضعف آنها پرداخته می شود. نگارنده نظریه ملاصدرا را پذیرفتنی می یابد و درستی آن را با برهان اثبات می نماید.

خلاصه ماشینی:

"توضیح اینکه از نظر علامه، اعمال ما از مقوله اعراض‌اند و اعراض وجود مستقل ندارند، بلکه وابسته و قائم به موضوع‌اند و همین‌طور که تبدیل عرض به جوهر در این جهان به حکم عقل محال است در جهان دیگر نیز چنین امری امکان ندارد و تفاوتی بین این جهان و آن جهان جز فاصله شدن مرگ و زنده شدن دوباره نیست و نمی‌توان با قیاس دنیا به عالم خواب و آخرت به بیداری، مسئلۀ تبدیل عرض به جوهر را حل نمود. باید گفت که این کلام علامه مجلسی نیز از حق و صواب به دور است، زیرا برای نمونه، ملاصدرا – به‌عنوان یکی از معتقدان سرسخت نظریۀ تجسم اعمال - نه تنها عالم آخرت را به خواب و دنیا را به بیداری تشبیه ننموده است بلکه نشئۀ دنیا و آخرت - هر دو را نشئه‌ای وجودی و عینی دانسته، وجود و عینیت در آخرت را قوی‌تر و شدیدتر از وجود و عینیت در عالم دنیا می‌داند. معاد جسمانی مورد پذیرش هر دو می‌باشد ولی تبیین معاد جسمانی علامه مجلسی عود بدن عنصری است، در حالی‌که در حکمت متعالیه بدن عنصری زوال‌پذیر است و در نشئۀ آخرت نفس انسان با قدرت فاعلیت خود بدن و جسم خود را به وسیلۀ قوۀ خیال می‌آفریند، همان‌گونه که نعمت‌ها و آلام را براساس ملکات و رذایل می‌آفریند."

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود