چکیده:
نام ضیاءالدین برنی (۱۳۵۷-۱۲۸۵م)، مورخ و متفکر مهم سیاسی مسلمان فارسی زبان هندوستانی چندان برای پژوهشگران اندیشۀ سیاسی در اسلام به ویژه پژوهشگران ایرانی شناخته شده نیست و کتاب فتاوای جهانداری او به عنوان یک اثر مهم سیاسی که در زمان سلاطین دهلی نگاشته شده، چندان مورد بحث قرار نگرفته است. در این پژوهش محقق می کوشد به دو پرسش پاسخ دهد: الف- مهمترین مؤلفه های اندیشۀ سیاسی ضیاءالدین برنی چیستند و آیا او نوآوری هایی در زمینۀ اندیشۀ سیاسی داشته است؟ ب- زمینه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نگارش فتاوای جهانداری چیست و چگونه در این اثر منعکس شده است؟بر پایۀ یافته های این پژوهش، اندیشۀ برنی را می توان تداوم اندیشۀ سیاسی ایران پیش از اسلام به ویژه اندیشۀ ایرانشهری و سیاست نامۀ نظام الملک دید اما بخش مهم و نوآورانۀ اندیشۀ برنی مربوط به تمایز او میان دو حوزۀ جهانداری و دینداری است. در نهایت این تحقیق نشان می دهد که فروپاشی خلافت عباسی، بی ثباتی سیاسی در دهلی و تصمیمات و اقدامات مناقشه انگیز محمد بن تغلق از عوامل اجتماعی و سیاسی هستند که بر نگارش کتاب تأثیر گذاشته اند.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش محقق می کوشد به دو پرسش پاسخ دهد: الف - مهمترین مؤلفه های اندیشۀ سیاسی ضیاءالدین برنی چیستند و آیا او نوآوری هایی در زمینۀ اندیشۀ سیاسی داشته است ؟ ب - زمینه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نگارش فتاوای جهانداری چیست و چگونه در این اثر منعکس شده است ؟ بر پایۀ یافته های این پژوهش ، اندیشۀ برنی را می توان تداوم اندیشۀ سیاسی ایران پیش از اسلام به ویژه اندیشۀ ایرانشهری و سیاست نامۀ نظام الملک دید اما بخش مهم و نوآورانۀ اندیشۀ برنی مربوط به تمایز او میان دو حوزة جهانداری و دینداری است .
در این روزگار با آغاز نشانه های حملات مغولان به ممالک خوارزمشاهیان ، سیلی از مهاجران به سمت دهلی که در آرامش و رونق بود به راه افتادند و این تجار، صوفیان ، ادیبان ، صنعتگران و هنرمندان از ابتدای قرن هفتم هجری، دهلی را به یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و تمدنی با محوریت زبان پارسی تبدیل کردند مثلا محمد قاسم هندو شاه استرآبادی در کتاب تاریخ فرشته دربارة این مهاجران در عصر غیاث الدین بلبن (مرگ در سال ٦٨٦ قمری) می نویسد: "پادشاه و پادشاه زادگان که در زمان سلاطین ماضیه به هندوستان تشریف آورده بودند، پانزده پادشاه زاده از ترکستان و ماوراءالنهر و خراسان و عراق و آذربایجان و روم و شام از سپاه چنگیز خان از مرکز دولت خود بر کنده شده در عهد او به دهلی رسیدند..."