چکیده:
مسئله جریانهای تکفیری با چرخههای ظهور و افولشان» نیازمند تحلیل همهجانبه اعتقادی,» اجتماعی»
سیاسی» اقتصادی» فرهنگی و غیره است. تنها مدل هائی که با جامعیت کافی ارائه شوند قادر خواهند بود تا
اقدامات موّثر برای مقابله با ان جریانها را سازماندهی کنند. گام اول برای یل به این مقصد» دیدن موضوع از
منظرهای گوناگون و در نظر گرفتن راهحلهای متفاوت است. روش تحقیق متناسب با این فضا اگرچه کیفی و
مبتنی بر نظر خبرگان است اما بایستی بتواند؛ابتنای کافی بر دادهها و جلب مشارکت بازیگران کلیدی را نیز
محقق سازد و اعتبار و پایائی نتایج آن از همین مدخل محقق خواهد شد. مقاله حاضر تلاشی برای دیدن مسئله
مقابله با جریانهای تکفیری از منظر دانش آیندهپژوهی با ابتنا بر روش سااریو پردازی است. آیندهپژوهی
بهعنوان دانش اقدام اجتماعیء هرچند دانشی مستقل استاما در جایگاه معرفت کاربردی با همراهی علوم دیگس
میتواند ابزاری قدرتمند برای تحلیل و ارائه راهکارهایی برای مسسائل علوم انسانی و اجتماعی باشد. تحلیل
مسئله جریانهای تکفیری نشان از آن دارد که عدم قطعیتهای اصلی پیش روی ماء وحدت فرق اسلامی در
برابر شیوع اندیشه تکفیری و موضعگیری رسانههاست. به تعبیری» این دو مولفه با فرض استقلال میتونشد
ضمن ترسیم فضای چهارگانه سناریوهای حالتهای گوناگون مقابله جهان اسلام با جریانهای تکفیری
را مشخص سازند. چهار سناریوی بهدستآمده در پژوهش حاضر عبارتند از «نسلکشی؛ افغانستانی دیگر؛ ۱۱
سپتامبر و نهروان)؛ سناریوها در اینجا با توصیف ابهامات موجود پیش روی تصمیم گیرانه ضمن ترسیم فضای
احتمالات بدیل مسئلهء راهکارهایی برای مقابله با اقدامات تکفیریها پیشنهاد میدهند. مهمترین نکته آن است
که این سناریوها با کاربست روابط منطقی میان اجزاء خود و نیز به مدد تصویر کلانی که از مسئله ارائه میدهند؛
قدرت اقناعی بالائی برای ایجاد وفاق و همدلی میان فرق اسلامی و نخبگان و خواص جهت اقدام علیه
جریانهای تکفیری به دست میدهند.
Excommunicating flows in Social & Religions cycles have emerged over the world. They have made a lot of injuries. Extremist interpretations of religion are the common essence of them. Although it seems many power structures، exploiting the existence of such flows، are required to achieve their political and economic purposes. In other way the real scholars of religion & society have always observing and monitoring the activities of excommunication while with Forecasting their thoughts and behavior combating with them. Of course this requires a thorough analysis of religious، social، political، economic، cultural، and so on. Only the models were effective that are provided with sufficient integrity. The first step to achieving this target is to see the topic from different perspectives and consider different solutions.
This paper is an attempt to see the problem in light of Futures Studies knowledge and research. Futures Studies are Independent scientific studies for social action design. This knowledge as an Applied knowledge along with other sciences can be a powerful tool for analyzing and providing solutions for the humanities and social issues. Scenario is the most common method in Futures Studies. Scenarios with describing the uncertainty facing decision makers and mapping the space of alternative probability offer solutions for excommunication contrast. The most important point is that the Scenarios have logical relations among its components and offering Big-Picture therefore they have great persuasive power to create unity among Islamic sects and scholars to act against the flow of excommunication. The main uncertainties are the unity of the Islamic sects and media posturing. These two elements، with independence assumption، are drawn four scenarios and various modes of the Islamic world dealing with excommunication will be determined through these.
خلاصه ماشینی:
بررسي اجمالي گام هاي سناريو پردازي بر اساس رويکرد شوآرتز اگرچه در حال حاضر روش هاي گوناگوني براي تدوين سناريو وجود دارد اما مـيتـوان ادعـا کـرد کـه رويکرد پيتر شوآرتز در اين خصوص ، علاوه بر داشـتن نـوعي جامعيـت ، مشـتمل بـر جـوهره همـه انـواع سناريو پردازي بوده و مقبوليتي عام يافته است ؛ در نتيجه اغلب تحقيقات سناريونويسي بر اسـاس آن منتشـر ميشوند.
چرا روش سناريو مبتني بر آينده پژوهي ميتواند ابزار مناسبي براي پژوهش حاضر باشد؟ در تبيين مناسب بودن ابزار سناريوهاي برخاسـته از آينـده پژوهـي بـراي تحقيـق حاضـر در خصـوص جريان هاي تکفيري، ميتوان به برخي نکات اشاره داشت : اين تحقيق متکفل بررسي «راه هاي برون رفـت از فتنـه تکفيـر و ترسـيم جامعـه اي آرمـاني» اسـت کـه به خوبي در متدولوژي سناريوهاي آينده پژوهي نمود دارد.
تحليل لايه اي علت ها (CLA) و جريان هاي تکفيري اين روش از جمله رويکردهاي نو در آينده پژوهي اسـت کـه توسـط سـهيل عنايـت الله و ديگـران بـر اساس انديشيدن در سطوح مختلف ٤ گانه موضوع / مسئله ، يعني: سـطح رخـدادها / امـور واقـع و عينـي؛ سطح ساختارهاي اجتماعي / نظام ها؛ سطح گفتمان ها و سطح اسطوره ها و کهن الگوها، شکل گرفته است .
٣) سناريو افغانستاني ديگر که در آن با وجود همدلي علماي اسلامي براي مقابله با جريان هـاي تکفيـري، به دليل ناآگاهي و عدم تعهد رسانه ها و نيـز غفلـت ژورناليسـتي آن هـا، فضـا بـراي تثبيـت موقعيـت گروه هاي تکفيري در مناطقي خاص فراهم شده است .