چکیده:
پژوهش حاضر به قصد شناسایی پیوند منطقی بین موقعیت محوطههای دورۀ روستانشینی و عوامل محیطی در «دشت زیبری» تدوین شده است. برای انجام دادن این کار، ابتدا ویژگیهای محیطی مؤثر بر مکانگزینی محوطهها را شناسایی کرده و میزان و چگونگی تأثیر آنها بر موقعیت و پراکنش محوطهها را تبیین کردهایم. برای شناسایی الگوی پراکندگی استقرارها از رویکرد مدل همبستة تجربی بهره گرفته شد و با گردآوری دادههای محیطی و باستانشناختی، روابط معناداری و همبستگی بین این دو گونه متغیر با استفاده از تجزیه و تحلیلهای آماری و محاسبة ضریب همبستگی اسپیرمن ارزیابی شد. بر این اساس، مشخص شد عواملی شامل منابع آب، زمینهای مناسب کشاورزی و پوشش مرتعی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر مکانگزینی استقرارگاهها داشتهاند. تحلیل حوزۀ جذب زیست- محیطی نیز نشاندهندۀ وابستگی شدید به زمینهای حاصلخیز کشاورزی در نقاط پرآب دشت در دورههای روستانشینی آغازین و قدیم و افزایش بهرهگیری از منابع جدید برای پرورش دام در شیوۀ معیشتی جدید در دورۀ روستانشینی میانی است.