چکیده:
در این جستار به بررسی دو عنصر شخصیت و حادثه، در داستان اولدوز و عروسک سخنگوی صمد بهرنگی پرداخته شده و با این هدف که صفات ارزشی و ضد ارزشی، محصول شخصیت پردازی داستان است، یا منوط به حوادث آن از متغیرهای پویایی شخصیتها، هشت نمونهی غم ـ شادی ـ ترس ـ عصبانیت ـ امید ـ ناامیدی ـ صبوری ـ کمصبری انتخاب و با روش تحلیل محتوا ارزیابی شده است. با تحلیل آماری دادهها مشخص شد؛ بالاترین فراوانی مربوط به عصبانیت (18مورد) و کمترین فراوانی مربوط به ناامیدی (4مورد) است. این میزان کمیت و کیفیت تغییرات (پویایی شخصیتها) به همراه رخداد کنشها از سوی شخصیتها، باعث تبیین رفتارهای مثبت و منفی در آنها میشود که هم دستاورد ارزشی و هم کارکرد ضد ارزشی دارد. بنابراین در این داستان شخصیتها گوی سبقت را از حوادث، ربودهاند و ایجاد ارزشزایی یا ارزشگریزی کردهاند. خمیر مایۀ ایدئولوژیک نویسنده و دگردیسیهای سیاسی و اجتماعی زمان او نیز بر این عملکرد، تاثیر مستقیم داشته است.
خلاصه ماشینی:
نگارنده در این مقالـه بر آن است تا از میـان عناصـر داسـتانی، دو عنصـر شخصـیت و حادثـه را در داسـتان «اولدوز و عروسک سخن گو» بررسی کند و به پاسخ این پرسش کـه عوامـل و جایگـاه ارزش زایی و ارزش زدایی، بیشتر، شخصیت ها هستند یا حوادث دست یابد؟ ٢.
آیا برداشت صفات مطلوب و ارزشی و صفات نامطلوب و ضدارزشـی، در «داسـتان اولدوز و عروسک سخن گو»، محصول شخصیت پردازی است یا با حوادث و گـره هـای داستان پیوند دارد؟ ٢.
٥. نقد اثر بهرنگی دو داستان «اولدوز و کلاغ ها» و «اولدوز و عروسـک سـخن گـو» را بـا معرفـی شخصیت اولدوز نوشته است .
شخصیت پردازی و پویایی در داستان «اولدوز و عروسک سخن گو» صمد بهرنگی شخصـیت هـای بـرون گـرای داسـتانش را، هـم بـه طـور مسـتقیم و هـم غیرمستقیم ارائه کرده است ؛ برای مثال ، خود نویسنده با توضیح و تحلیل ، شخصـیت را مستقیم معرفی میکند؛ «در شخصیت پردازی به شـیوه ی مسـتقیم ، معمـولا نویسـنده بـا 1 Typical Character 2 J.
بهرنگی در بازتـاب حـالات رفتاری متفاوت در شخصیت ها، برای نمایش ارزش ها و ضدارزش ها، بـه پویـایی آنـان بیشتر توجه کرده و به آن نقشی کلیدی داده است .
در این صورت پویایی شخصیت های داستان اولـدوز، هـم دسـتاورد ارزشـی و هـم کارکرد ضدارزشی دارد و نویسـنده شخصـیت هـای داسـتان را بـا ترسـیم پویـایی، بـه </رجوع شود به تصویر صفحه> ارزش های مثبت و منفی منسوب کرده است تا ماهیت شخصیت ها آشکار شود.
این داستان از مجموعه ی کامل قصه های بهرنگ انتخاب شده و نشر اختـر آن را در سـال ١٣٨٣ منتشر کرده است .