چکیده:
خاویار یکی ازمهمترین محصولات صادراتی دربخش شـیلات کـشور بـه شـمار مـی آیـد . در ایـن پژوهش به منظور مطالعه ی عامل های مؤثر بـر صـادرات خاویـار ایـران ، نخـست تـابع عرضـه ی صادرات برای دوره ی زمانی 1370-1385برآورد و سپس میزان نا پایداری درآمد صـادراتی و نـرخ رشد مرکب صادرات خاویار کشور توسط مدل روند نمایی محاسبه و در پایـان بـا اسـتفاده از روش سهم ثابت بازار ، عملکرد صادرات خاویار ایران با میانگین جهانی آن مقایسه شده است . داده هـا و آمار مورد نیاز برای این مطالعه به صورت سری زمانی و ازشـرکت مـادر تخصـصی ایـران ، اداره ی بازرگانی ، اداره ی کل شیلات مازندران، اداره ی امور ماهیان خاویاری مازندران ، بانـک مرکـزی و سایر سازمان های وابسته جمع آوری شـده اسـت . نتـایج بدسـت آمـده ازبررسـی تـابع عرضـه ی صادرات نشان می دهد که میان متغیرهـای تولیـد داخلـی و نـرخ ارز بـا میـزان صـادرات خاویـار رابطه ای مثبت ومعنی دار وجود دارد ، درحالی که بین قیمت جهانی خاویار و میـزان صـادرات آن رابطه ای معکوس و معنی دار وجود دارد. نرخ رشد تولید و صادرات خاویار در طول دوره ، منفـی و نرخ رشد قیمت جهانی خاویار مثبت اسـت . اثرتجـارت جهـانی نیـز بیـشترین سـهم را درکـاهش صادرات داشته است . نتایج بدست آمده نشان می دهد که علت اصلی ناپایداری درآمد صادراتی به عرضه ی آن مربـوط مـی شـود . بنـابراین ، بایـستی بـا نظـارت و کنتـرل ویـژه بـر زیـستگاه ها و صیدگاههای این ماهیان ، با پدیده ی قاچاق که سهم زیادی در کاهش میزان تولیـد دارد ، مبـارزه شود . همچنین میتوان با روی آوردن به پرورش ماهیان خاویـاری و تقویـت ایـن بخـش و صـادر کردن خاویار پرورشی ، تا حدودی ایـن کـاهش در تولیـد و صـادرات و در پـی آن کـاهش درآمـد صادرتی ناشی از آنها را جبران کرد.
Caviar is the most important exported good in Iranian fishery sector.
In this paper, first, the supply equation of caviar export is estimated during
1992-2007 in order to recognize the effective factors on caviar export
including catch of sturgeon, caviar world price and foreign exchange rate.
Secondly, instability in export income is calculated which proves dramatic
fluctuations over the period. Lastly, performance of caviar export in Iran is
compared to their international rivals by using constant market share model.
Statistics are collected from Iran's Central Bank, Provincial Fishery Office
and Trade Organization. Results demonstrate that income instability caused
mainly from supply side particularly decline in catch of sturgeon. Results
also showed that world trade effect had the greatest impact on export
decline. More government's control, monitoring and investment in breeding
farmed sturgeon are recommended to improve export of caviar
خلاصه ماشینی:
"در ایـن پژوهش به منظور مطالعه ی عامل های مؤثر بـر صـادرات خاویـار ایـران ، نخـست تـابع عرضـه ی صادرات برای دوره ی زمانی ١٣٨٥-١٣٧٠برآورد و سپس میزان نا پایداری درآمد صـادراتی و نـرخ رشد مرکب صادرات خاویار کشور توسط مدل روند نمایی محاسبه و در پایـان بـا اسـتفاده از روش سهم ثابت بازار ، عملکرد صادرات خاویار ایران با میانگین جهانی آن مقایسه شده است .
آمار و داده های مورد نیاز برای این مطالعه بـه صـورت سـری زمـانی مربـوط بـه مقـدار صادرات خاویار ، میزان تولید خاویار ، ارزش صادرات خاویار ، میانگین قیمت جهانی و نرخ ارز برای دوره ی زمانی ٨٥-١٣٧٠ جمع آوری شده است .
بنابراین بر اساس مدل سهم ثابت بازار ، ایران نتوانسته در طی سال های اخیر سهم خود را در بازار جهانی حفظ کند ، اما اثر ترکیـب محصول مثبت شده است که نشان دهنده ی این است که خاویار توانسته درسبد ترکیب صـادراتی کشور در طول دوره ، رتبه ی خود را بهبود بخشد ، اما همـان گونـه کـه نتـایج نـشان مـی دهـد ، افزایش اثرترکیب محصول الزاما به معنـی افـزایش صـادرات خاویـاردرطول دوره نیـست زیـرا ایـن اثرموقعیت نسبی یک کالای صادراتی را نسبت به سـایرکالاهای صـادراتی کـشورتعیین مـی کنـد.
نتیجه گیری با توجه به اینکه خاویار در صنعت شیلات کشور کالایی مهم بوده و درآمد ناشی از فروش آن شایان توجه است ، در این پژوهش به بررسی عامل های موثر بر توسـعه ی صـادرات خاویـار و میزان ناپایداری در درآمد صادراتی و مقایسه ی عملکرد صادرات خاویار ایران با میانگین جهانی آن پرداخته شد ."