بررسی ابعاد خط مشی گذاری عمومی از دیدگاه اسلام با محوریت توکل و مشورت در سطوح فردی و سازمانی مقاله

«خط‌مشی‌گذاری» علم عمل دولت‌هاست. این رشتة جدید پس از طی فراز و نشیب‌های فراوان، در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، به عنوان رشته‌ای علمی- پژوهشی پذیرفته شده است. این در حالی است که دین مبین اسلام از مدت‌ها قبل، ابعادی را برای آن در نظر گرفته است. مقالة پیش‌رو با هدف بررسی ابعاد خط مشی‌گذاری عمومی از دیدگاه اسلامی تدوین گردیده است. بر همین اساس، ابتدا با استناد به ادبیات موضوع بحث، تعاریفی از «خط‌‌مشی ‌عمومی» و تصمیم‌گیری، ارائه شده و در ادامه، دو رویکرد فردی و سازمانی در زمینة خط‌‌مشی‌گذاری بررسی شده است. یافته‌های مقالة حاضر ارائه الگویی است که بتواند پیوندی میان دو اصل مهم «تصمیم‌گیری» که همان «مشورت» و «توکل» از دیدگاه اسلامی است، با دو رویکرد فردی و سازمانی برقرار سازد.

"در قرآن کریم به موضوع تصمیم‌گیری اهمیت ویژه‌ای داده شده است که از آن جمله می‌توان به آیات ذیل اشاره نمود: "یا بنی اقم الصلاة و امر بالمعروف و انه عن المنکر و اصبر علی ما اصابک ان ذلک من عزم الامور» (همان: 17)؛ فرزندم، نماز بپا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن و (بر این کار از مردم نادان هر آزاری بینی) صبر پیشه کن که این (صبر و تحمل در راه تربیت و هدایت خلق) نشانه‌ای از تصمیم در (امور عالم) است. نتیجه‌گیری اسلام ابعاد ذیل را برای خط‌مشی‌گذاری تصور کرده است: نمودار (2): ابعاد خط مشی‌گذاری از دیدگاه اسلام نمودار (3): سطوح تصمیم گیری از تلفیق موارد مزبور با یکدیگر و با توجه به نمونه‌های جمع‌آوری شده و تحقیقات انجام گرفته، الگوی ذیل ارائه می‌گردد: مشورت توکل ابعاد خط‌مشی‌گذاری در اسلام تصمیم‌گیری عقلانی در کنار مرحله‌ای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، چهرة کار برای کسی روشن نیست باید مشورت کند. عقلانی‌عقلانی محدود (اساس و ریشه قوت قلب توکل بر خداست) (تمیمی آمدی، 1366، ص 197) فردی کارنگی مرحله‌ای حضرت علی علیه السلام، هیچ پشتیبانی استوارتر و محکم‌تر از مشورت کردن نیست مرحله‌ای (بر خدا توکل کن وخدا برای نگهبانی کامل است‌ سوره احزاب) سازمانی جدول (1): الگوی پیشنهادی خط‌مشی‌گذاری عمومی از دیدگاه اسلام در این مقاله سعی شد الگویی در امر خط‌مشی‌گذاری از دیدگاه توکل‌گرایی و مشورت‌گرایی در دو بعد فردی و سازمانی ارائه شود."