چکیده:
یکی از اصول مهم در عرصه تعلیم و تربیت، اصل «رعایت توان متربی» است. اهمیت اصل مذکور، زمانی دوچندان خواهد شد که والدین به جهت مسئولیت وجوبی خویش در امور عبادی فرزندان، به تربیت آن ها همت گمارند. پژوهش حاضر بر مبنای روش استنادی و تحلیلی (با تاکید بر روش استنباطی و فقهی)، اصل رعایت توان متربی را در مورد والدین، بررسی و بر این مبنا سعی کرده حکم فقهی این اصل را در حوزه تربیت عبادی در تعلیم نماز و روزه، به عنوان دو رکن مهم تربیت عبادی، استنباط نماید. بررسی ها نشان می دهد که رعایت توان متربی، علاوه بر اینکه در همه حال اصل اولی در تربیت به شمار می آید، به طور کلی از رجحان عام برخوردار است؛ البته مراعات ظرفیت و توانایی متربی در تکالیف خارج از عهده و توان متربی واجب است. در عرصه تعلیم و تربیت ارزش های عبادی، نظرداشت طاقت و توان متربی دارای استحباب موکد است و ترک آن کراهت را به دنبال دارد.
One of the important principles in the area of education، is the principle of "considering the ability of the trainee". The importance of the said principle will double when parents fulfilling their obligatory duties in devotional or worship-related matters of children، embark on educating them. The present research conducted on a referential and analytical basis (with emphasis on deductive and jurisprudential method) studies the principle of considering the ability of the trainee on the part of the parents. Thus، it has attempted to deduce the jurisprudential rule of this principle in a devotional domain in teaching prayer and fast as the two basic elements of devotional education. Studies show that considering the ability of the trainee (i.e. a child) is not only considered a primary principle but it enjoys also general preference. In fact، it is obligatory to consider a trainee's ability in respect of duties that are beyond his capacity and capability. When it comes to teaching devotional values، keeping in view the ability of the trainee is recommended and avoiding it entails abominableness.
خلاصه ماشینی:
بر اين اساس ، اين سؤال مطرح ميشود: آيا وظيفه مندي پدر و مادر در تربيت عبادي بدين معناست که انجام عبادات به هر طريق ممکن بايد از فرزندان طلب گردد يا اينکه روش هاي تربيت عبادي، ناظر به توان و ظرفيت متربي است ؟ بنابر فرض اخير، رعايت توان متربي اصلي رجحاني است يا الزامي؟ عناويني همچون «مؤاخذه » و «ضرب » که در روايات مربوط به تربيت عبادي به کار رفته ، آيا موجب محدوديت در اصل رعايت توان متربي ميشود يا خير؟ آيا ميزان و نوع مسئوليت مراعاتي والدين در همۀ سنين متربيان و نيز مراتب تربيت عبادي يکسان است ؟ در نهايت ، با توجه به نقش مؤلفۀ ظرفيت و توانايي هاي کودکان در التزام يا عدم التزام به عبادات ، حکم رعايت توان متربي در تربيت عبادي چيست ؟ ٢-١.
ادله خاصه در اين قسمت به چهار دليل (روايات امر به نماز و روزه ؛ سيرة معصومان ^؛ روايات مؤاخذه و روايات ضرب )، اشاره ميشود البته دو دليل اخير، در پي اشکال بر گسترة اصل رعايت توان متربي در تربيت عبادي مطرح ميگردد.
ملاحظه ميشود که امام × آموزش نماز در حدود شش سالگي را مشروط به توان عقلي کودک ميداند؛ و اين اشتراط به دلالت التزامي، رجحان مؤکد رعايت توان متربي در تربيت عبادي را اشاره دارد.
٤. استحباب مؤکد رعايت توان متربي فقط در تربيت عبادي واجب نيست ، بلکه در عبادات مستحب نيز اين حکم جريان دارد.
(
, 
, 
)
