چکیده:
یکی از مهم ترین جنبش های اسلامی که تأثیرات شگرفی بر مصر و چندین کشور اسلامی دیگر نهاد، «اخوان المسلمین» است. این سازمان در شرایطی که مصر از نظر سیاسی، اجتماعی، دینی و اقتصادی در وضعیتی بحرانی قرار داشت، تشکیل گردید که از یک سو برای حاکمیت تعالیم اساسی اسلام در زندگی اجتماعی و سیاسی می کوشید و از سوی دیگر می خواست معتقدات اسلامی را از حالت ایستا و خمودگی خارج نماید. با شکل گیری بهار عربی که با سرنگونی بن علی در تونس آغاز شد و به مصر هم رسید اخوان المسلمین نتوانست در تشکیل و استقرار حکومتی باثبات موفق عمل نماید. این مقاله درصدد است با روش تحلیلی توصیفی و با یاری مستندات تاریخی علل ناکامی اخوان المسلمین را در استقرار حکومتی باثبات بررسی نماید. نتایج تحقیق نشان می دهد که علل ناکامی آن را در عوامل داخلی مانند نقش تخریبی ارتش، نفوذ جریان های سکولار، فاصله گرفتن الازهر از حکومت مرسی و عوامل خارجی از قبیل دخالت های کشورهایی مانند آمریکا و عربستان سعودی از یک سو و کشورهای ترکیه و قطر از سوی دیگر می توان دانست.
خلاصه ماشینی:
در اين دوران با سربرآوردن سازمان هايي مانند اخوان المسلمين ، گفتمان اسلام سياسي در مصر به کوشش انديشمنداني، همچون : محمد عبده ، رشيد رضا و حسن البنا و نيز گفتمان جامعه مدني؛ يعني ضرورت پاسخگويي کارگزاران دولت ، برگزاري انتخابات آزاد و شناسايي حقوق اتحاديه هاي کارگري و صنفي ريشه گرفت که با واکنش انگليس و دربار وابسته به صورت لغو قانون اساسي و برقراري خودکامگي روبه رو شد.
از جمله علل اين موفقيت و گسترش ، ميتوان به بحران هاي اقتصادي و اجتماعي در مصر و بهره گيري اخوان از شرايط موجود و پتانسيل انقلابي مردم براي بسيج نمودن آنها در جهت اهداف و آرمان هاي سازمان خود؛ به بن بست رسيدن جريان هاي فکري مليگرايانه و شکست نهادهاي ليبرالي به دليل محکوم شدن به همکاري با غرب ؛ ظهور گرايش هاي چپ گرايانه و کمونيستي و ضرورت به کارگيري گروه هاي اسلام گرا براي مبارزه با اين گرايش ها از سوي رژيم پادشاهي مصر؛ مذهبي بودن توده هاي مصري و دفاع شديد اخوان از مذهب و در نهايت ، سازماندهي مناسب و پشتکار و رهبري فرهمندانه حسن البنا اشاره نمود(جوهرکش ، .
جنبش اخوان المسلمين نيز از اين دگرگونيها مصون نمانده و همواره سعي نموده است براي جلب و جذب هواداران جديد؛ به ويژه از ميان جوانان که به دلايل متعددي از جمله بحران هويت به اسلام گرايي گرايش پيدا کرده اند، ايده ها و روش هاي خود را متناسب با نياز و تمايل جوانان تعريف و بازتعريف نمايد(نبوي، ٩٣١١: ١-٢٧).