چکیده:
ایران و ترکیه ، دو کشور بزرگ غیرعرب خاورمیانه ، روابط گسترده ای در زمینه ها و سطوح مختلف ، بسته به رویکردهای عمده سیاست های داخلی و خارجی دارند. روابط دو کشور طی روند تاریخی خود فراز و نشیب بسیار داشته است . روی کار آمدن حزب اسلام گرای عدالت و توسعه در ترکیه در سال ٢٠٠٢ موجب شد دو کشور روابط نسبتا باثباتی را پیش از شروع تحولات سال ٢٠١١ در سوریه تجربه کنند. در هر منطقه ای تحت تاثیر عوامل مختلف ، میان بازیگران آن منطقه الگوهای تعاملی مختلفی مانند دوستی ، رقابت و نیز دشمنی شکل می گیرد. ایران و ترکیه رویکردها و منافع متضادی در تحولات سوریه دارند. این پژوهش با کاربست نظریه مجموعه امنیتی منطقه ای در پی پاسخگویی به این پرسش است که تحولات سوریه چه تاثیری بر الگوی تعاملی میان ایران و ترکیه داشته است ؟ فرضیه اصلی این پژوهش این است که اگر الگوی تعاملی را طیفی در نظر بگیریم که یک سر آن دوستی (همبود امنیتی )، میانه آن رقابت (رژیم امنیتی ) و انتهای آن دشمنی (صورت بندی منازعه ) باشد، تحولات سوریه باعث شده است الگوی تعاملی ایران و ترکیه از دوستی ـ رقابت به رقابت ـ دشمنی متمایل شود. یافته های این تحقیق از بررسی روابط سیاسی ، نظامیـ امنیتی و اقتصادی میان ایران و ترکیه ، بر بستر شاخصه های به دست آمده از بسط الگوهای دوستی و دشمنی ، موید فرضیه تحقیق است . نقطه تمرکز زمانی برای دستیابی الگوی تعاملی پیش از تحولات سوریه بازه زمانی ٢٠١٠ـ٢٠٠٢ و تاثیر آن پس از تحولات ، بازه ٢٠١٤ـ٢٠١١ است . این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده و گردآوری اطلاعات نیز به روش کتابخانه ای است .
خلاصه ماشینی:
تأثیر تحولات سوریه بر الگوی تعاملی میان ایران و ترکیه ؛ الگوی مفهومی و نظری غلامعلی چگنی زاده ١ هادی تاجیک ٢ سید مهدی نبوی ٣ تاریخ دریافت :٩٢/٢/٢٥ تاریخ پذیرش نهایی :٩٢/٥/٢١ فصلنامه آفاق امنیت / سال ششم / شماره بیستم - پاییز ١٣٩٢ چکیده ایران و ترکیه ، دو کشور بزرگ غیرعرب خاورمیانه ، روابط گسترده ای در زمینه ها و سطوح مختلف ، بسته به رویکردهای عمده سیاست های داخلی و خارجی دارند.
بر اساس این دیدگاه ، تحولات سوریه در حقیقت برنامه ای است که تحت لوای «بهار عرب » و با مطرح کردن خواسته های مردم این کشور از سوی کشورهای غربی و متحدان آنها در خاورمیانه (مانند برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس ) در حال اجراست تا سوریه را از محور اتحاد با جمهوری اسلامی ایران ، حماس و حزب الله لبنان خارج کنند و از این طریق به منافع مد نظر خود در منطقه دست یابند.
بر اساس نظریه مجموعه امنیتی منطقه ای و بسط الگوهای دوستی و دشمنی آن و شاخصه های به دست آمده در فصل دوم این پژوهش ، همکاری ایران و ترکیه در حل مناقشه تروریسم کردی میان دو کشور و تشکیل کمیسیون های امنیتی مشترک از سال ٢٠٠٢ به بعد را می توان به ترتیب در شاخصۀ «همکاری امنیتی به عنوان روش » و «حل منازعات از طریق همکاری های موقت » در «رژیم امنیتی ضعیف » در الگوی رقابت دسته بندی کرد.
(
, 
, 
)
