چکیده:
قفقاز جنوبی به لحاظ ژئوپلیتیکی همواره از اهمیتی خاص برخوردار بوده است . پس از فروپاشی شوروی سابق و تغییرات ژئوپلیتیکی در منطقه قفقاز، بر اهمیت و تاثیرگذاری عوامل ژئوپلیتیکی این منطقه افزوده شده است . با توجه به همسایگی و اشتراکات تاریخی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با این منطقه ، عوامل (ویژگی های ) ثابت ژئوپلیتیکی ـ شامل موقعیت ، وسعت ، توپوگرافی و شکل ـ قفقاز جنوبی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تاثیرگذار است . ویژگی های ثابت ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی را باید عواملی تنش زا دانست که در کنار ضعف این عوامل برای جمهوری های قفقاز و جذابیت آنها برای قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای ، به طور مستقیم و غیرمستقیم با ایجاد تنش ، بی ثباتی و حضور و نفوذ قدرت ها بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران موثرند؛ به طوری که این تغییرات ژئوپلیتیکی ، جمهوری اسلامی ایران را با افزایش تهدیدها در ابعاد نظامی ، سیاسی و امنیت ملی مواجه کرده است .
خلاصه ماشینی:
ویژگی های ثابت ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی را باید عواملی تنش زا دانست که در کنار ضعف این عوامل برای جمهوری های قفقاز و جذابیت آنها برای قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای ، به طور مستقیم و غیرمستقیم با ایجاد تنش ، بی ثباتی و حضور و نفوذ قدرت ها بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مؤثرند؛ به طوری که این تغییرات ژئوپلیتیکی ، جمهوری اسلامی ایران را با افزایش تهدیدها در ابعاد نظامی ، سیاسی و امنیت ملی مواجه کرده است .
همسایگی قفقاز جنوبی با ایران و حضور قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای مانند آمریکا، روسیه ، ترکیه ، رژیم صهیونیستی و ناتو و نفوذ آنها در این منطقه و هم جوار شدن شان با ایران ، با توجه به تقابل منافع آنها با جهموری اسلامی ایران و رقابتی که وجود دارد، می تواند به منزله تهدیدی نظامی و سیاسی برای جمهوری اسلامی ایران باشد.
تهدید این عامل بدان علت است که وسعت کم در کنار سایر عوامل ژئوپلیتیکی ، ترسی دائمی را همراه می آورد و بر همین اساس جمهوری های قفقاز جنوبی ، سیاست تکیه به قدرتی بزرگ را پیشه کرده اند و این حضور قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای تهدیدی برای جمهوری اسلامی ایران است .
البته در مقام بررسی اثر مستقیم عوامل ثابت ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی بر امنیت سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی ایران ، تنها کشور و مسئله تنش انگیزی که رنگ و بوی جدی تری دارد، عامل مرزهای جمهوری آذربایجان است که موقعیت نیز در این میان تأثیرگذار است .