چکیده:
هدف از پژوهش حاضر، ارائۀ اطلس زبانی نمادی- مکانی برای استان یزد (15 جایگاه در 8 شهرستان)، و محاسبۀ فاصلههای گویشی و میزان شباهت و تفاوتهای گویشی بر مبنای اصول گویشسنجی است. این پژوهش از نوع توصیفی–تحلیلی است. ابزار پژوهش پرسشنامهای است متشکل از حدود 150 واژه و عبارت و 44 جملۀ پایه. گردآوری دادهها به شیوۀ میدانی از مجموع 15جایگاه در هشت شهرستانابرکوه اردکان، بافق، بهاباد، تفت، صدوق، مهریز و میبد انجام شده است. انتخاب جایگاههای موردبررسی به روش خوشهای-تصادفی بوده است. چهار مقولۀ کلی تحت عناوین واژههای مربوط به پدیدههای «طبیعت» (10 واژه)، واژههای مربوط به «زمان»، «واژههای خویشاوندی» و «اسامی حیوانات» (هر یک 5 واژه) به روش تصادفی برای نمایش بر روی اطلس و انجام محاسبات انتخاب شدند. پس از بررسی تنوع واژگانی در هر جایگاه برای هر مقولۀ واژگانی، اطلسهای گویشی به روش نمادی- مکانی ارائه شده است و نتایج بررسی فراوانی گونههای تلفظی و فاصلۀ گویشی جایگاههای مختلف در قالب نمودار و دندروگرام به تصویر در آمده است. بیشترین میزان شباهت واژگانی-آوایی بین دو شهرستان بهاباد و بافق (جایگاههای 5، 6، 7 و 8) و برابر با 76 درصد است. تنوع واژگانی در مقولۀ واژههای مربوط به زمان بیشترین حد (برابر با 44 درصد) و در مقولۀ اسامی حیوانات کمترین حد ( برابر با 12 درصد) است.
خلاصه ماشینی:
پس از بررسی تنوع واژگانی در هـر جایگـاه برای هر مقولۀ واژگانی، اطلس های گویشی به روش نمادی- مکانی ارائه شده است و نتایج بررسی فراوانی گونه های تلفظی و فاصلۀ گویشی جایگاه های مختلف در قالب نمودار و دندروگرام به تصویر در آمده است .
SDS = Sprachatlas der DeutschenSchweiz [Linguistic atlas of German Switzerland], founded by Heinrich Baumgartner Rudolf Hotzenko¨ cherle.
Seifert 2001 = Seifert, Lester Sprachatlas von Nord-und Mitteldeutschland [Linguistic atlas of north and middle Germany] by Georg Wenker.
ALF= Atlas linguistique de la France [Linguistic atlas of France] by Jules Gillie´ron Edmond Edmont.
) [German linguistic atlas (.
Nouvel Atlas Linguistique de la France par Re´gions [New linguistic atlas of France by regions] 9.
اسدپور (١٣٩١) اطلس زبانی رایانه ای برای استان آذربایجان غربی را با استفاده از روش های گویش سنجی و دندروگرام ٢ (نمودار درختی ) فاصله های گویشی ارائه داده است .
اطلس زبانی استان یزد بر مبنای واژه های مقولۀ «اسامی حیوانات » (به تصویر صفحه مراجعه شود) در مرحلۀ بعد، بیشترین تنوع واژگانی در مقوله های مختلف در پانزده جایگاه مورد بررسی قرار گرفتند.
درصد تنوع واژگانی در چهار مقولۀ مورد بررسی در پانزده جایگاه استان یزد در نمودار ٢، تنوع واژگانی بر مبنای تعداد صورت های زبانی متفاوت برای هر یک از ٢٥ واژة مورد بررسی نمایش داده شده است .
). Computer developed linguistic atlas of England (CLAE), Tübingen: Max Niemeyer Verlag, v.
). (2013), The linguistic atlas of England.
International Journal of American Linguistics, 21, 121–137 Szmrecsanyi, B.
Veith, W H(2006), Dialect Atlases, In Encyclopedia of Language and Linguistics.