چکیده:
اصطلاحات خویشاوندی اصطلاحاتی هستند که مردم در خطاب یا در غیاب خویشاوندان در ضمن صحبت و در اشاره به آنها بهکار میبرند. این اصطلاحات علاوه بر اینکه شاخص مناسبی در مطالعات جامعهشناختی به حساب میآیند، به لحاظ ساختار واژگانی و معنایی نیز مورد توجه زبانشناسان میباشند. در این پژوهش اصطلاحات و واژگان خویشاوندی بیش از پنجاه گویش از سراسر ایران مورد بررسی قرار گرفتهاند. اکثر گویشهای مورد مطالعه از الگوی یکسانی پیروی میکنند؛ ولی در تعداد از آنها، تفاوتهایی هر چند اندک وجود دارد که جالب توجه است. در این پژوهش ساخت واژههای خویشاوندی از لحاظ ساده یا ترکیبی بودن نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در تمامی گویشها، خویشاوندان درجه اول (پدر، مادر، خواهر و برادر) واژگان سادهای را به خود اختصاص دادهاند و سایر خویشاوندان هر کدام برحسب نقش یا اهمیت، دارای واژگانی ساده یا ترکیبی هستند. دادههای این پژوهش نیز نشان میدهند که اصطلاحات خویشاوندی در گویشهای ایرانی اگرچه به لحاظ ساختار اصلی از الگوی کم و بیش مشابهی پیروی میکنند، ولی به لحاظ نوع واژه از تنوع قابل توجهی برخوردارند.
خلاصه ماشینی:
نظام واژه های خویشاوندی در زبان ها و گویش های ایرانی مهرزاد منصوری ١ شفق رحماتی ٢ چکیده اصطلاحات خویشاوندی اصطلاحاتی هستند که مردم در خطاب یا در غیاب خویشاوندان در ضمن صحبت و در اشاره به آنها به کار میبرند.
در این پژوهش ، ساخت واژه های خویشاوندی از لحاظ ساده یا ترکیبی بودن نیز مورد بررسی قرار گرفته است .
داده های این پژوهش نیز نشان میدهند که اصطلاحات خویشاوندی در گویش های ایرانی اگرچه به لحاظ ساختار اصلی از الگوی کم و بیش مشابهی پیروی میکنند، ولی به لحاظ نوع واژه از تنوع قابل توجهی برخوردارند.
در این نظام ، اصطلاحات مورد استفاده برای فرزندان عمو، عمه ، دایی و خاله واژه های متفاوت وجود دارد.
وارداف (١٩٩٠) به رابطه ی بین زبان و فرهنگ میپردازد که نظام های خویشاوندی را نیز در این مقوله مورد بررسی قرار داده است .
Kinship Terms سوم این قسمت ردیابی واژه های ساده به عنوان معیاری برای میزان اهمیت و ارجاع در روابط خویشاوندی مورد نظر قرار گرفته است .
به منظور معرفی میزان پراکندگی زبان ها و گویش های مورد مطالعه در این پژوهش ، آنها را به صورت شکل (٧) نشان داده شده است .
واژه های مشترک در والدین همسر در گویش هایی که در زیر نام برده شده اند، والدین همسر تنها با تمایز جنسیت مورد اشاره قرار میگیرند و تمایزی بین خانواده ی زن یا شوهر وجود ندارد؛ به عبارتی واژگان مورد استفاده برای پدرزن و پدرشوهر یکی است و همچنین برای مادرزن مادرشوهر نیز از یک واژه استفاده میشود.