چکیده:
ایران و عربستان با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی که دارند مهمترین بازیگران منطقهای در حوزه خلیج فارس و خاورمیانه هستند که به نوعی رقیب منطقهای یکدیگر هم بهحساب میآیند. این دو کشـور بـا بهـرهمنـدی از موقعیـت اسـتراتژیک در منطقـه از اهمیـت فراوانـی برخودارنـد. به باور بیشتر پژوهشگران، روابط ایران و عربستان بهدلیل اهمیت این دو کشور در منطقه و تاثیری که بر روی سایر بازیگران منطقهای دارند اهمیت زیادی دارد. روابط این دو کشور در طول تاریخ همواره روندی سینوسی و متغیر داشته است و بـا توجـه بـه تحولات سـالهای اخیـر در منطقـه شـاهد رقابتهـای جـدی ایـران و عربسـتان بودیـم. اکنون با توجه به توافق هستهای میان ایران و کشورهای غربی از یکطرف و نقش تاثیرگذار ایران در بحرانهای منطقهای مانند سوریه، عراق و یمن در طرف دیگر زمینههای افزایش قدرت منطقهای ایران و شیعیان در منطقه فراهم شده است که این موضوع باعث تشدید رقابت منطقهای میان ایران و عربستان سعودی شده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی بهدنبال پاسخ به این پرسش است که دلیل افزایش تنش در روابط ایران و عربستان چیست؟ فرض پژوهش بر این مبنا استوار است که تداوم الگوی تعارض در روابط دو کشور بهدلیل رقابت منطقهای میان ایران و عربستان و افزایش قدرت منطقهای ایران بعد از توافق هستهای در کنار تقابل ایدئولوژیکی و ژئوپلیتیکی میباشد.
خلاصه ماشینی:
"مقدمه تحولات منطقهای و بینالمللی در سالهای اخیر از جمله نقش تأثیرگذار ایران در بحرانهای عراق، سوریه و حضور این کشور در یمن و از طرف دیگر توافق هستهای میان ایران و کشورهای غربی به افزایش قدرت منطقهای ایران انجامیده و موجب نگرانی رقیب منطقهای ایران، عربستان سعودی شده است.
لذا عربستان برای تضعیف یکی از هم پیمانان اصلی ایران در منطقه، عملا وارد یک جنگ تمام عیار نیابتی در خاک سوریه شده است، بهگونهای که با حمایتهای این کشور و برخی دیگر از کشورهای منطقه و ورود گروههای افراطی القاعده و مسلح کردن تندروهای داخلی سوریه عملا از بهار سال 2012 شاهد جنگ فرقهای در این کشور میان مخالفان داخلی و خارجی با دولت اسد میتوان بود.
فشار عربستان و متحدانش بـه دولـت شـیعی عـراق، تلاش برای تضعیف جریانهای شیعه و حزبالله در لبنان، حمایت از حاکم سـنی بحـرین و ممانعـت از استقرار دموکراسی و قدرتیابی شیعیان در بحرین و خارج کردن سوریه از صف متحدان ایران از طریق تغییر رژیم در این کشور با حمایت از گروههای تندرو و جهادی سنی/ سلفی، تجلی تعارض میان ایران در مقابل عربستان و غرب متأثر از سه عامل هویتی، ژئوپلتیکی و ساختاری بوده است (ساعی؛ علیخانی، 1392).
در حال حاضر با توجه به تحولات منطقهای از جمله بحران سوریه، عراق و یمن و توافق هستهای ایران و کشورهای غربی، قدرت و نفوذ منطقهای ایران افزایش یافته و این موضوع از نظر عربستان تهدیدی علیه این کشور میباشد."