چکیده:
ویژگی اصلی سیاست خارجی ترکیه پس از جنگ سرد توجه به مناطق پیرامونی و به ویژه کشورهای اسلامی میباشد. ترکیه در حال کشف مناطقی است که قرابت های زیادی با آن ها دارد. تحت تاثیر مشترکات فرهنگی از قبیل دین و تاریخ مشترک و همچنین پتانسیل این مناطق برای سرمایه گذاری و کسب سود اقتصادی، ترکیه سیاست خارجی خود را در جهت افزایش حضور و تاثیرگذاری در مناطق پیرامونیاش پیریزی نموده است . مسلما تحولات داخلی ترکیه نیز بر تغییر جهت گیری سیاست خارجی این کشور تاثیر عمده ای گذاشته است . عدم تناسب ایده های ارائه شده از سوی آتاتورک با هویت بومی مردم ترکیه و تاثیر عوامل خارجی چون انقلاب اسلامی ایران باعث شد تا پس از جنگ سرد احزاب اسلام گرا بیشترین سهم از قدرت سیاسی را در ترکیه داشته باشند. این احزاب در تغییر جهت گیری سیاست خارجی ترکیه به سمت کشورهای اسلامی که از آن تحت عنوان «نگرش به شرق » نیز یاد میشود نقش اصلی را داشته اند. در این مقاله پس از بررسی زمینه های تحول سیاست خارجی ترکیه پس از جنگ سرد، روند منطقه گرایی جدید ترکیه با تاکید بر نقش مولفه های فرهنگی و اقتصادی مورد بررسی قرار خواهد گرفت . این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام شده است .
خلاصه ماشینی:
تحت تأثیر مشترکات فرهنگی از قبیل دین و تاریخ مشترک و همچنین پتانسیل این مناطق برای سرمایه گذاری و کسب سود اقتصادی، ترکیه سیاست خارجی خود را در جهت افزایش حضور و تأثیرگذاری در مناطق پیرامونیاش پیریزی نموده است .
پس از فروپاشی شوروی ، ترکیه سیاست خارجیاش در جهت معرفی خود به عنوان یک کشور الگو برای کشورهای آسیای مرکزی آغاز کرد و تلاش کرده تا با بهره گیری از مدل خود در زمینه بازار آزاد و اصلاحات اقتصادی و همچنین مشترکات زبانی و دینی حضور خود را در این منطقه تثبیت نماید.
رویکرد سیاست خارجی ترکیه در خصوص مناطق پیرامونی پس از جنگ سرد روند روابط منطقه ای ترکیه پس از جنگ سرد را میتوان به سه دوره تقسیم بندی کرد: نگاه به مناطق پیرامونی بر مبنای اروپا محوری و اندیشه های مبتنی بر قوم گرایی گرچه دولت ترکیه از مدت ها پیش برنامه پیوستن به اتحادیه اروپا را به عنوان سیاست رسمی خود دنبال میکرد و این امر بیشتر در آموزه های ناسیونالیستی ریشه داشت که ترکیه را بخشی از تمدن غرب میدانست و در پی پیوستن به آن بود اما با فروپاشی شوروی وسوسه آرمان های پان ترکی نیز بر سیاست خارجی ترکیه سایه افکند.
احمد داووداوغلو در سال ٢٠٠١ کتابی تحت عنوان «عمق استراتژیک ١» منتشر کرد که در آن توجه ویژه ای به اهمیت مناسبات منطقه ای ترکیه و همچنین نقش وابستگی اقتصادی در قوام دهی به سیاست خارجی شده است .