چکیده:
دانشمندان قدیم عرب بر این باورند که علم عروض یک دانش محض عربی است و مبتکر آن خلیلابناحمد میباشد یا پیش از وی عربها به اوزان شعری آشنا بودهاند؛ بدینترتیب بهنوعی تاثیر عوامل بیرونی را نادیدهگرفتهاند. از جمله این عوامل بیرونی میتوان تاثیر هندیها، یونانیها و ایرانیها را نامبرد. درحقیقت ایرانیان نیز در پیدایش این دانش سهیمبودهاند. این پژوهش بهطور مستقل این موضوع را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدهاست که ایرانیان پیش از ابداع عروض عربی اشعار موزون زیادی سرودهاند و از قواعد وزن شعری برخوردار بودهاند و خلیلبناحمد یا بهطور مستقیم از ایرانیان تاثیر پذیرفتهاست؛ چراکه در محیط زندگی وی، بصره و خراسان، فارسزبانان زیاد بودهاند؛ همچنین با دانشمندان ایرانی ازجمله ابنمقفع ارتباطداشته است یا اینکه بهطور غیرمستقیم از آنها تاثیرپذیرفتهاست که در مقوله آموزش صنعت شعری توسط عربزبانان از ایرانیان و سرودن اشعاری بسان ایشان قابل بررسیاست؛ همچنین شاعران عرب برخی از اوزان خاص شعر پارسی را اخذکردهاند و خلیل به بررسی این اشعار و اوزان آنها پرداخته و در علم عروض معرفیکردهاست.
Old Arab scientists believe that prosody is a pure Arabic knowledge initiated by Khalil Ibn Ahmad، or Arabs were familiar with the poetic rhythms before the era of his life. So، they have ignored somewhat the impact of external factors. These external factors include the role of Indians، Greeks and Iranians. In fact، Iranian people have also contributed to the emergence of this knowledge. In this study the issue has been examined independently and it has been concluded that many poems have been written by Iranians before the invention of Arabic prosody and they were familiar with the rules of poetic rhythms، and Khalil Ibn Ahmad either has been directly influenced by the Iranians due to the fact that there were many Farsi speakers in the places such as Basra and Khorasan where he lived in، and also because of his relationship with Iranian scientists such as Ibn Muqaffa، or he was influenced by them indirectly as it can be examined in the field of learning poem industry from Iranians، and writing poems like theirs. Also، the Arab poets have learned some of the Specific meters of Persian poetry and Khalil has studied these poems and meters، and he has introduced them in prosody science.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش به طور مستقل اين موضوع را بررسي کرده و به اين نتيجه رسيدهاست که ايرانيان پيش از ابداع عروض عربي اشعار موزون زيادي سرودهاند و از قواعد وزن شعري برخوردار بودهاند و خليل بن احمد يا به طور مستقيم از ايرانيان تأثير پذيرفته است ؛ چراکه در محيط زندگي وي، بصره و خراسان، فارسزبانان زياد بودهاند؛ همچنين با دانشمندان ايراني ازجمله ابن مقفع ارتباطداشته است يا اين که به طور غيرمستقيم از آنها تأثيرپذيرفته است که در مقولۀ آموزش صنعت شعري توسط عربزبانان از ايرانيان و سرودن اشعاري بسان ايشان قابل 29 بررسي است ؛ همچنين شاعران عرب برخي از اوزان خاص شعر پارسي را اخذکردهاند و خليل به بررسي اين اشعار و اوزان آنها پرداخته و در علم عروض معرفي کردهاست .
برخي ديگر نيز تلاششان مصروف به اين شده است که ثابت کنند اوزان شعر فارسي ، تقليد از عروض عربي نيست ؛ از جملۀ اين ها مي توان به دکتر ناتل خانلري و محمدتقي بهار و از معاصرترها به تقي وحيديان کاميار اشاره کرد.
٢- نکتۀ قابل تأمل ديگر اين است که همان گونه که يزيدبن مفرغ از اختلاط با ايرانيان تأثيرپذيرفته و سبک شعري آن ها را آموخته و از اختيارات شاعري خاص ايشان در اوزان عروضي استفاده کرده است و حتي در شعر خود رديف آورده که مختص شعر فارسي است ، امکان دارد که ارتباط و اختلاط خليل با ايرانيان در بصره و خراسان ، به ويژه دانشمندان آن ها در آشنايي وي با برخي قواعد و اصول شعر پارسي و اوزان آن مؤثر بوده باشد و وي نيز با توجه به اين اطلاعات و آگاهي ، علم عروض عربي را تأسيس کرده باشد.