چکیده:
یکی از وظایف اصلی مراکز مطالعاتی راهبردی و سیاست پژوهی، مساعدت به نظام تصمیم گیری از حیث طراحی اهداف مطلوب و هدف گذاری است . ایـن نـوع از پـژوهش هـای راهبـردی در حـوزه تحقیقات و سیاست پژوهی قرار میگیـرد. بنـابراین پرسـش اصـلی ایـن مقالـه فراینـد یـا مراحـل روش شناختی تدوین الگوی مطلوب یا همان هدف گذاری یا تدوین سیاست های کلی است . از نظـر روش شناسی، این مقاله درصدد ارائه یک چارچوب روش شناختی نسبتا دقیـق بـرای نحـوه انجـام تحقیقات راهبردی با مضمون هدف گذاری و طراحی الگوی مطلوب میباشد. در اینجا تاکیـد شـده است که غرض از طراحی و تدوین الگوی مطلوب تدقیق آرمان ها و انتظارات و انسجام بخشی میان اهداف است که با الگوی جاری یا رایج متفاوت است . به عبارتی الگوی مطلوب معادل آینـده نگـاری در نظر گرفته شده است که مشتمل بر خروجـیهـای ملمـوس ، سیاسـت هـای کلـی راهبردهـای برنامه ها است . فرایند تدوین الگو دارای یازده مرحله است کـه از توصـیف وضـع موجـود، بررسـی تجارب ، تدوین ارزش های ورودی، محاسبه شکاف یـا نـاهمخوانی وضـع موجـود و وضـع مطلـوب محیط شناسی بررسی منابع ، تعیین خروجیها، پیشنهاد نظام ارزیابی یا پایش و در نهایت نگاشـت نهادی میباشد. در ادامه روش های پژوهشی و گردآوری اطلاعات در هرکدام از مراحل یـازده گانـه آمده است که شامل روش های کمی و کیفی است . به نظر میرسد این مقاله بتواند زمینه مساعدت لازم را به محققان جوان در مقاطع تحصیلات تکمیلی در رشته هـای مـدیریت اسـتراتژیک ، علـوم امنیتی، نظامی، دفاعی و راهبردی ارائه کند.
خلاصه ماشینی:
بنابراین ، مسائل یا پرسش هـای نوشـتار پـیش رو بـه نحو زیر میباشند: ١) مفهوم و هدف از «طراحی الگوی مطلـوب » بـه عنـوان یـک نـوع خـاص از پـژوهش هـای راهبردی- امنیتی چیست ؟ مضمون و محتوای الگوی مطلوب طراحیشده چه باید باشد؟ بـه عبارتی در الگوی مطلوب باید به چه پرسش هایی پاسخ داده شود؟ ٢) فرایند یا مراحل تدوین الگوی مطلوب (یا چارچوب سیاست گذاری) از نظر روش شناختی ، کدامند؟ به سخن دیگر چگونه میتوان (یا باید) الگوی مطلوب را طراحی و ارائه کرد؟ ١.
همچنین در برخی پژوهش ها که اساسـا هـدف گـذاری پـژوهش بـه سـمت تدوین الگوی مطلوب است و پرسش های توصـیفی، تبیینـی یـا حتـی آینـده نگارانـه را چنـدان برجسته و مهم تلقی نکرده و هدف اصلی پژوهش را سیاسـت گـذاری و تـدوین الگـوی مطلـوب میدانند که در این صورت تدوین یک چارچوب مقنع روش شناختی برای این امر بسیار ضروری مینماید.
) را در چه موقعیتی باید قرار دهد؟ در واقع مسئله ایـن اسـت کـه بـه کدام سمت و به چه موقعیتی باید حرکـت کنـیم ؟ در کجـا قـرار بگیـریم ؟ وضـعیت و موقعیـت مطلوب ، مورد اجماع چیست ؟ و برای رسیدن به آن (و تحقق آن ) چه باید کرد؟ ناگفته پیداست که این مسئله در ادبیات مدیریت و اخیرا مدیریت اسـتراتژیک بسـیار پرتکـرار و اساسـا مسـئله همیشگی و ثابت است (دیویـد ، ١٣٨٥؛ سـراتو، ١٣٩٧ و حسـن بیگـی، ١٣٩٠).
دوشیوه حرکت به سمت تدوین الگویمطلوب طراحی الگوی مطلوب را میتوان از دو جهت آغاز کرد: ١) فرایند سنتی که در این چارچوب محقق فرایند مورد نظر در این مقاله را مبنا قرار داده ، پس از توصیف و تبیین وضع موجود و سایر مراحل ارائه شده ، الگو یـا آینـده مطلـوب را بـه تصویر میکشد.