چکیده:
خاورمیانه یک سیستم آنارشیک منطقه ای است که غالبا بر اساس قواعد واقع گرایانه سیاست قدرت کار می کند. سرشت نهفته این سیستم منطقه ای موجب شده است دگرگونی در رفتار بازیگران بر امنیت و منافع سایر اعضای منطقه خاورمیانه اثرگذار باشد. بی ثباتی ها و انقلاب های اخیر در دولت های عربی بر امنیت و منافع ایران و عربستان، به عنوان دو بازیگر مهم در خاورمیانه تاثیر گذاشته و موجب افزایش رقابت منطقه ای ایران و عربستان بر سر قدرت و نفوذ شده است. همچنین به افزایش تنش در روابط دو دولت نیز انجامیده است. این مقاله به بررسی رقابت منطقه ای ایران و عربستان در سایه انقلاب های اخیر در دولت های عربی می پردازد.
The Middle East is an anarchical regional system that tends to work according to the realist rules of realpolitik. The inherent characteristic of this regional system has caused change in the conduct of actors to affect the security and interests of other nations of the Middle East. Recent instability and revolutions in the Arab states have left significant impact on the Iranian and Saudi interests as two large actors in the Middle East، leading to heightened regional rivalry between Iran and Saudi Arabia over power and influence as well as to increased tension in their mutual relations. This research addresses regional rivalry between Iran and Saudi Arabia in light of recent revolutions in the Arab states.
خلاصه ماشینی:
عربستان سعودي در مواجهه با انقلاب هاي دنياي عرب از متحدينش حمايت نمـوده و در پـي بحـران سـوريه در پيونـد بـا متحدين منطقه اي و فرامنطقه اي خود تلاش نموده است با تغيير رژيم بشار اسد، سـوريه را از اتحاد با ايران خارج نموده و به سلک متحدين خود درآورد و در بحرين ، يمن ، سـرزمين هـاي فلسطيني و لبنان با حمايت از متحدينش ، درصدد برآمده است مانع از افزايش نفوذ منطقه اي ايران شود که در ادامه ، رقابت اين دو دولت در هرکدام از اين حوزه ها بررسي خواهد شد.
عربستان سعودي در رقابت با گـسترش نفـوذ سياسـي و ايـدئولوژيک ايـران در ميـان جمعيت هـاي شـيعي حـوزه خليـج فـارس ، در دهـه ١٩٨٠ از سـويي بـا همکـاري ائتلافـي از اميرنشين هاي کوچک حوزه خليج فارس ، اقدام به ايجاد «شـوراي همکـاري » نمـود، و از ديگـر سوي به پشتيباني از رژيم صدام حسين در جنگ عليه ايران مبـادرت ورزيـد.
پادشاهي سـعودي براي نفوذ در بحرين در رقابت با ايران ، ميراث پيوندهاي قبيله اي ، اهرم مساعدت هاي مـالي و ساختار منطقه اي شوراي همکاري خليج فـارس را بـه کـار گرفتـه و در ديگـر سـوي ، ايـران ايدئولوژي اسلام سياسي شيعي و حمايـت هـاي سياسـي از حقـوق شـهروندان را عـلاوه بـر پيوندهاي دوجانبه براي گسترش نفوذ در بحرين ، مورد توجه قرار داده است .
تجديد احتمالي روابط تهران و قاهره و دگرگوني احتمالي رژيم هاي سياسي سوريه و بحرين بيش از تحولات حوزه هاي لبنان ، فلسطين و يمن بر موازنـه بيـن ايـران و عربـستان تاثيـر خواهد گذاشت ، لذا کشمکش بين ايران و عربستان در خصوص اين کشورها با تنش هـاي بـه مراتـب شديدتري همراه بوده است .