چکیده:
تجلّی و تاثیر اسطوره از جهات گوناگون در زمینه های مختلف زندگی انسان پس از عصر اساطیری، امری است اجتناب ناپذیر. در این مقاله تلاش شده است تا با توجّه به شناخت اسطوره و آیین و عرفان، به یافتن تجلّی و تشابه محسوس و نامحسوس مقولۀ مشاهده و مکاشفه در اساطیر و آیینهای آن و متون برگزیدهء نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری پرداخته شود. تجلّیها و تشابهات مبحث رویت و مشاهده و مکاشفه که میان دو مقولهء اسطوره و عرفان مشترک است، بررسی شده است که با توجّه به ضمیر ناخودآگاه مشترک جمعی انسانها، در اسطوره و متون عرفانی کارکردهایی گاه مشترک یافتهاند. کارکردهایی از قبیل: درک حقیقت ماورایی و پیشگویی و بصیرت.
خلاصه ماشینی:
بررسی و تحلیل مبحث رؤیت و مشاهده و مکاشفه در اساطیر و عرفان ( با توجّه به متون برگزیدۀ نثر فارسی تا قرن هفتم هجری قمری ) دکترسیّد محسن حسینی مؤخّر 1 دکتر رؤیا تاجبخش 2 حجّت گودرزي 3 کورش گودرزي 4 چكیده تجلّی و تأثیر اسطوره از جهات گوناگون در زمینه های مختلف زندگی انسان پس از عصر اساطیری، امری است اجتناب ناپذیر.
در این مقاله تلاش شده است تا با توجّه به شناخت اسطوره و آیین و عرفان، به یافتن تجلّی و تشابه محسوس و نامحسوس مقولۀ مشاهده و مکاشفه در اساطیر و آیینهای آن و متون برگزیدهء نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری پرداخته شود.
کسانی همچون میرچا الیاده، هانری کربن، فریزر، جلال ستّاری به ترتیب در آثاری مانند: "رساله در تاریخ ادیان"،" انسان نورانی در تصوّف ایرانی"،" شاخة زرّین"، "مدخلی بر رمز شناسی عرفانی"، و یا کسانی همچون مظفّری و آقا قلهکی به ترتیب در مقالاتی مانند: "کارکرد مشترک اسطوره و عرفان"، "زمان و مکان اساطیری و نمادهای آن"، هر یک به نوعی در مورد نقش و جای پای اساطیر در ابعاد مختلف به بحث و بررسی پرداختهاند که ما نیز از برخی از آنان بهره بردهایم.
شیخ نجم الدّین کبری در صفحات متعدّدی از کتاب خود به مکاشفهها و رؤیتهایی مانند دیدار با پیامبر و شیطان و فرشتگان اشاره میکند که همه در خلوت او روی دادهاند (همان، صفحات 77 به بعد) حجم عظیم مطالب ذکر شده در مبحث مکاشفه و رؤیت در متون عرفانی امری شگفت است.