صفحات پایانی - مجله درسهایی از مکتب اسلام

"در تبیین و توضیح این آیه مرحوم صدرالمتألهین در کتاب الاسفارالأربعه می‌گوید: جمیع اشیاء طالب کمال هستند و در تحصیل کمال تشبه به حق تعالی، و هر یک از موجودات دارای عشق و شوق به او هستند، خواه این عشق وشوق از روی اراده باشد یا به طور طبیعی و ذاتی. صدرالمتألهین بعد از بیان این مطلب، کیفیت این عشق و شوق و همچنین اطاعت و انقیاد و تسلیم موجودات را شرح می‌دهد و آنگاه می‌گوید: مقصود این است که تمام اشیاء از عقول و نفوس و اجرام فلکی و عناصر، نوعی تشبه به مبدأ اعلا دارند و با یک عشق طبیعی و شوق غریزی، در طاعت علت نخستین هستند. مرحوم »حاج ملاهادی سبزواری« از راه دیگری وارد می‌شود و در شرح این فقره از جوشن کبیر که »یا من کل شی‌ء یسبح بحمده«، مطلبی می‌گوید که خلاصه‌اش چنین است: تمام اشیاء جهان از نوعی شعور ذاتی برخوردارند و در موارد متعددی از قرآن به این مطلب اشاره شده است."