چکیده:
جنبش مشروطه نهضتی برای آزادی بیان، اندیشه و قلم بود. در این زمان نشریات و روزنامهها به آزادی نسبی رسیدند. شاعران و نویسندگان روشنفکر و مشروطه خواه بر آن شدند مسائل و مشکلات عمیق اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعهی ایران آن روز را در قالب شعر، نثر سیاسی وطنزگونه، شبنامهها و خطابه ها منعکس نمایند. در میان انبوه روزنامهها و نوشتارها، روزنامهی صور اسرافیل نقشی چشمگیر داشت. این روزنامهی مردمی با سردبیری و نویسندگی دهخدا بر آن شد مسائل سیاسی روز و مشکلات اجتماعی- فرهنگی را در قالب مقالات«چرند پرند» که با زبانی ساده و عامیانه برای تودهی مردم نوشته میشد، بهتر و واضح ترمنتقل کند و در واقع شمارگان بالای این روزنامه به دلیل همین زبان مردمی و سبک نگارش سادهی آن بود. دغدغهی اصلی دهخدای روشنفکر از طرح این مقالات بیان مسائل ریشهای جامعه در قالب طنز بود. او نه تنها از ناهنجاریهای سیاسی و اجتماعی سخن میراند و انتقاد میکرد بلکه خواستار جامعهای ایدهآل و سازنده بود. از این رو سازندگی و داشتن جامعهیی آزاد با مردمی هوشیار، باسواد و آگاه به مسائل روز به دور از جهل و خرافه هدف والای دهخدای مشروطه خواه و انقلابی بود. اصلاحات ساختاری با زیربنای اجتماعی- فرهنگی شعار و محتوای مقالات"چرند پرند"گردید. نظر به اهمیت و جایگاه ویژهی این مقالات در روزنامهی صور اسرافیل، این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی به دنبال بررسی مقالات چرند پرند و بازتاب وقایع تاریخی دوران مشروطه بر این مقالات است.
خلاصه ماشینی:
این روزنامه ی مردمی با سردبیری و نویسندگی دهخدا بر آن شد مسائل سیاسی روز و مشکلات اجتماعی- فرهنگی را در قالب مقالات «چرند پرند» که با زبانی ساده و عامیانه برای توده ی مردم نوشته میشد، بهتر و واضح ترمنتقل کند و در واقع شمارگان بالای این روزنامه به دلیل همین زبان مردمی و سبک نگارش ساده ی آن بود.
در این نوشـتار پـس از بیان مختصری از زندگانی و آثار علامه دهخدا سعی شده بـه ایـن سـؤالات اساسـی پاسـخ داده شود: - هدف از انتشار روزنامه ی صور اسرافیل و دلیل اهمیت آن چه بود؟ - محتوای مقالات «چرند پرند» و ویژگی نثر دهخدا در این مقالات چگونه بود ؟ - دهخدا چگونه وقـایع مشـروطه را تحلیـل کـرده و ایـن رویـدادها در مقـالاتش چگونـه انعکاس پیدا کرده ؟ ١- شرح احوال و آثار علی اکبر دهخدا میرزا علی اکبر دهخدا، ادیب ، شاعر، طنزنویس ، روزنامـه نگـار و منتقـد اجتمـاعی در حـدود سـال ١٢٥٨ ش در تهران به دنیا آمد.
(یزدانی، ١٣٩٠، ص ٢٢) در این نوشته ها دهخدا در پوشش طنز حقایق تلخ روزگار اسـتبداد را بـه رشته تحریر در میآورد، به مسائل اساسی روزگار خود میپرداخت و آشکارا سر به سر نماینـدگان مجلس ، وزرا و دولتمردان میگذاشت و با سرزنش آنان ، از عشرت طلبی و بی خبریشان از اوضـاع نابسامان مردم و مملکت شکوه سر میداد.
(یزدانی، ١٣٨٢، ش ٤، ص ٢٠٨) در اینجا به اختصار نمونه هایی از چرند پرند را کـه بـه بازتـاب وقایع مربوط به مشروطه پرداخته شده ، میآوریم : در مقاله ای که در شماره یازدهم صور اسرافیل چاپ شده دهخدا در توصیفی که از اعضای دولـت امین السلطان اتابک اعظم میکند می خواهد بی تخصصی وناکارآمـدی وزیـران ایـن دولـت را بـه تصویر بکشد.