چکیده:
امروزه نظریه های زبان شناسی در تحلیل و تفسیر متن نقش مهمی را ایفا میکنند، یکی از این نظریه ها، نظریه انسجام متنی می باشد که از ارتباط عناصر و اجزاء تشکیل دهنده متن ، سخن میگوید. الگوی این نظریه را هلیدی و حسن )١٩٧٦م ( ارائه داده اند که بر اساس این الگو، انسجام متنی ، سه عامل دارد: دستوری ، پیوندی و واژگانی . هر کدام یک از این عوامل دارای زیر شاخه های می باشند که وجود آنها در متن ، متن را منسجم و یکپارچه و آنرا از نوشته های پراکنده متمایز می سازد. در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به بررسی انسجام واژگانی در معلقه مشهور امرئ القیس پرداخته شود. عوامل به وجود آورنده انسجام واژگانی در این قصیده شامل : با هم آیی ، تکرار و حوزه های معنایی می باشد. با هم آیی با انواع مختلف خود بیشترین سهم و بعد از آن تکرار و در پایان حوزه های معنایی کمترین سهم را در انسجام واژگانی معلقه امرئ القیس به خود اختصاص داده اند. وجود این عوامل در قصیده باعث شده است که قصیده از انسجام و یکپارچگی بالآیی در سطح واژگانی برخوردار باشد.
خلاصه ماشینی:
"مقاله حاضر سعی بر این دارد از بین سه عامل انسجام متنی از الگوی هلیدی و حسن تنها به بررسی انسجام واژگانی در معلقه إمرئ القیس بپردازد و در پی پاسخ دادن به سؤال های زیر می باشد: ١-عوامل بوجود آورنده انسجام واژگانی در معلقه امرئ القیس کدامند؟ ٢-کدام یک از عوامل انسجام واژگانی بیشترین بسامد را در معلقه امرئ القیس دارد؟ ٣-آیا تعدد موضوعات در معلقه امرئ القیس تأثیری بر کاهش انسجام واژگانی آن دارد؟ پیشینه تحقیق تاکنون مطالعات زیادی در مورد انسجام متنی در متون عربی صورت گرفته است که در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم : -بررسی عوامل انسجام متنی در قرآن : سوره یوسف ، از مجید فصیحی هرندی )١٣٨٠(.
یکی از عوامل انسجام و ٣٦ دوفصلنامه زبان و ادبیات عربی سال اول ، شماره اول بهار و تابستان ١٣٩٥ پیوستگی متن به کارگیری کلمات مترادف می باشد، البته این عامل در انسجام قصیده امرئ القیس بسیار پر نقش نیست چرا که واژگان محدودی در معلقه با هم مترادف می باشند.
در این مقاله با بررسی انسجام واژگانی در معلقه امرئ القیس مشاهده شد علی رغم تعدد موضوعات قصیده ، بسیاری از واژگان آن از جنبه های مختلف معنایی با هم در ارتباطند، این ارتباط واژگانی انسجام و یکپارچگی دوفصلنامه زبان و ادبیات عربی سال اول ، شماره اول بهار و تابستان ٣٧١٣٩٥ مجموع ترادف شمول معنایی تکرار جزئی تکرار تام خاصی را به قصیده بخشیده است و سبب شده اجزاء تشکیل دهنده آن همانند شبکه ای مرتبط با هم در ارتباط و به هم پیوسته باشند، علاوه بر اخاینه و،آثارهآن چنین نقش مهمی در ت٥١ح."