چکیده:
از جمله منابع دست اول و مهم در مطالعات تاریخی اسنادند که بازگوکننده حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر و زمانه خودند. این منبع مهم برای مردم عادی، از لحاظ اطلاعات مندرج در آنها، و برای استفاده محققین، در فعالیتهای تحقیقاتی، دارای ارزش و اهمّیت است. با شکلگیری اجتماعات بشری، انسانهای اولیه در جستجوی هویت خود و متمایز ساختن خویش بودند. با گذر زمان و افزایش جمعیت جوامع گوناگون، شناسایی هویتی افراد بیشتر مورد توجه قرار گرفته و روشهای مختلفی برای شناسایی به کار گرفته شده که مهمترین آنها صدور اسناد هویتی برای افراد جامعه بوده است. طرح هویتسازی و به دنبال آن طرح اسناد هویتی محصول و نتیجه پیدایش نیمه دوم دولت پهلوی اول بوده است. عقدنامههای ازدواج (نکاحنامه) از نمونه اسناد هویتی هستند که به دلیل اطلاعات مندرج در آنها، بالاخص مباحث هویتی آن، از لحاظ تاریخی و حقوقی حائز اهمیتاند. در نیمه دوم دولت رضاشاه، به دنبال این طرح هویتسازی، مسئولین دفاتر ازدواج برای ثبت هر سند موظف به احراز هویت زوجین بودند و بدین ترتیب روند تاریخی تداوم و تحول سند ازدواج در تثبیت هویت ایرانی مورد توجه قرار گرفت
خلاصه ماشینی:
در نیمۀ دوم دولت رضاشاه ، به دنبال این طرح هویت سازی، مسئولین دفاتر ازدواج برای ثبت هر سند موظف به احراز هویت زوجین بودند و بدین ترتیب روند تاریخی تداوم و تحول سند ازدواج در تثبیت هویت ایرانی مورد توجه قرار گرفت .
«سازمان ثبت اسناد و املاک» و به دنبال آن «دفتر ثبت ازدواج » نیز از جمله تشکیلات نوین قضایی و حقوقی بودند که با ایجاد آنها کمک شایانی به طرح هویت سازی ملی در دوره پهلوی گردید.
از ابتدای تأسیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و در نظام و ساختار سنتی و قدیمی اداری و مدیریتی آن ، که در عین حال در نوع خود مترقی بوده ، بخشی از وظایف اجرایی به نهادهای تخصصی مدنی، یعنی دفاتر اسناد رسمی و دفاتر ازدواج و طلاق ، محول شده است .
مطابق ماده ١٠ قانون ثبت ، اطلاعاتی که در دفتر ثبت نکاح درج شده ، عبارتند بود از: شماره ، تاریخ ثبت ، تاریخ وقوع عقد با تمام حروف ، اسم زوجین ، به نحوی که در هویت آنها تردیدی نباشد، نوع نکاح و مدت عقد موقت ، میزان مهریه ، سایر شرایط ضمن عقد نکاح و امضای اشخاص مذکور مواردی را که در صفحۀ دوم اسناد ازدواج ذکر شده اند در ادامه بررسی خواهیم کرد.
در اسناد ازدواج مورد بررسی در نیمۀ دوم عصر پهلوی اول «شهود، معرفین ، مجریان صیغۀ ایجاب و قبول ، زوجین و صاحب دفتر»، طبق قوانینی که در ذیل به آن اشاره میشود، ملتزم به درج امضا و اثر انگشت جهت تأیید مطالب درج شده در سند بوده اند.