چکیده:
آنچه امروزه در روابط بین کشـورهای نظـام بین الملـل اهمیـت زیـادی دارد و از جمله عناصر و مولفه های اصلی قدرت یـک کشـور محسـوب میگردد ظرفیت قدرت نرم آن کشور در محیط بین المللی اسـت . محـیط امروز بین المللی در دوران گذار خود بیش از هر چیز پذیرای مولفه ها و کاربست های دیپلماسی عمومی و فرهنگـی اسـت . بـا توجـه بـه ماهیـت فرهنگی انقلاب اسلامی ایـران، مقولـه فرهنـگ از ابتـدا جایگـاه ویـژه و ممتازی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برخـوردار بـود و یکی از ثمرات مهم انقلاب اسلامی صـدور فرهنگـی ارزشهـای انقـلاب اسلامی به منظور تشکیل جامعه اسوه اسلامی بود. در راستای راهبـرد صدور فرهنگی انقلاب اسلامی و تقویـت قـدرت نـرم ج.ا.ا، موسـم حـج نقــش تعیین کننــدهای از ابتــدای انقــلاب اســلامی ایفــا کــرد. مطالعــات انجامشده نشان میدهد یکی از مهم تـرین نمادهـای قـدرت نـرم انقـلاب اسلامی ایران را میتوان احیای حج ابراهیمی تلقی کرد. حج ابراهیمی را میتوان تجلی تحقق قدرت نرم به معنای توانـایی نفـوذ بـر رفتـار امـت اسلامی بدون تهدیـد و یـا پرداخـت هزینـه محسـوس بـه شـمار آورد. جمهوری اسلامی ایران از رهگذر تبیین اندیشه و آرمان عدالت خواهانـه انقلاب اسلامی در موسم حج درصدد برآمد تا با روشهای غیرمستقیم به نتیجه دلخواه و مطلوب خود یعنی استکبارستیزی و بیداری اسـلامی دست یابد.
خلاصه ماشینی:
برای مثال پیروزی انقـلاب اسـلامی ایـران و گسـترش نقـش و نفوذ روزافـزون ایـران در تحـولات منطقـه ای به خصـوص لبنـان، و فلسـطین سـد راه اعمـال سیاست های قدرتهای فرامنطقه ای شده است و همین امر باعث شد تا این قدرتها بـا وارد کردن اتهاماتی چون نقض حقوق بشر، حمایت از تروریسـم ، ایجـاد اخـلال در رونـد صـلح خاورمیانه ، به ترویج ایران هراسی و تحریک کشورهای منطقه علیه جمهوری اسلامی ایـران اقدام نموده و قدرت نرم این کشور را در درون سرزمین خود محدود نماید.
دیپلماسی در شکل سنتی خود تحـت تـأثیر پارادایم هـای مسـلط نظـام بین الملـل از قبیـل موازنه قدرت و واقع گرایی محدود به بازیگران دولتی و متکی بر منابع قدرت سخت بود اما در دنیـای امـروز تحـت تـأثیر عـواملی ماننـد بسـط و گسـترش روابـط بین الملـل ، تحـولات فنـاوری، توسـعه وسـایل ارتبــاط جمعـی و افـزایش غیرقابل انکـار نقـش افکــار عمـومی در تصمیم گیریهای سیاست خارجی، دستخوش دگرگونیهای اساسی شده اسـت ، به گونـه ای که امروزه چهار نوع دیپلماسی از سوی کشورهای جهان به کار گرفته میشود کـه عبارتنـد از: دیپلماســـی پنهـــان، دیپلماســـی آشـــکار، دیپلماســـی عمـــومی و دیپلماســـی خـــط دو (بختیاری،٣:١٣٩٣ ).
بایـد توجـه کـرد کـه میان عمق راهبردی و دیپلماسی حج رابطه دو سـویه و دیـالکتیکی وجـود دارد و جمهـوری اسلامی ایران در موسم حج کوشیده است تا با تغییر ماهیت سیاسـت بین الملـل و جـایگزینی / روابط میان ملت ها به جای دولت ها و تأکید بر مشترکات مذاهب و وحدت امت واحده؛ هم به عمق راهبردی خود بیفزاید و هم از این عمق راهبردی بـرای سـوار شـدن بـر مـوج افکـار عمومی جهان اسلام استفاده نماید.