چکیده:
با اوج گیری فرآیندهای رشد و توسعه و شکل گیری برنامه های توسعه صنعتی در کشورهای در حال توسعه وضعیت محیط زیست این کشورها در وضعیت نگران کننده ای قرار گرفتـه اسـت . بـازار و بخش خصوصی در حفاظت از محیط زیست و مقابله با پیامدهای منفـی زیـست محیطـی ناشـی از فعالیت های اقتصادی ناتوان بوده است . دولت نیز که اساسا مسئولیت اصلی حفاظت از محیط زیست به عنوان یک کالای عمومی را دارد یا در انجام این وظیفه ذاتی ناتوان بوده اسـت و یـا بـا مداخلـه گسترده و روز افزون خود در فعالیت های اقتصادی بر عمق و دامنه بحـران زیـست محیطـی افـزوده است . نوشتار حاضر در پی پاسخ یابی برای این پرسش مهم است که آیـا ادغـام در بـازار جهـانی و فرآیندهای جهانی شدن اقتصاد می تواند نقش مخرب دولت در اقتصاد محیط زیست کـشورهای در حال توسعه از جمله ایران را متاثر ساخته و تغییر دهد. به عبارت دیگر آیا جهانی شدن اقتصاد قـادر به برقراری آشتی و تعادل در نقش های دوگانه توسعه ای و حفاظتی دولـت در اقتـصادهای در حـال توسعه و از جمله ایران خواهد بود؟ بر این اساس نوشتار حاضر بهبود نقـش دولـت در حفاظـت از محیط زیست در فرآیند ادغام در اقتصاد جهانی را بررسی می نماید.
خلاصه ماشینی:
به عبارت دیگر دولت ها در کشورهای در حال توسعه در ایفای نقش خود به عنوان تامین کننده کالاهای عمومی (public goods) ناتوان بوده و در جبران شکست های بازار (market failure) به خصوص در زمینه توجه به حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از تخریب و آلودگی آن با ناکامی روبه رو بودهاند.
همانگونه که بانک جهانی تاکید می ورزد در فرایند جهانی شدن اقتصاد نه تنها نقش و اهمیت دولت کاهش نیافته ، بلکه این دولت است که باید: کالاهای عمومی را تامین و قوانین و مقررات ضروری برای حفاظت از محیط زیست را فراهم و از شکل گیری تراژدی منابع عام و بهشت آلودگی جلوگیری و زمینه های تحقیق و توسعه برای دست یابی به تکنولوژی دوست دار محیط زیست ، تولید پاک، اقتصاد سبز (green economy) ، و توسعه پایدار (sustainable development) را از طریق اصلاحات نهادی، مبارزه با فساد، کارآمد کردن دستگاه دولت و مداخله بهینه در اقتصاد و به طور کلی ایجاد یک دولت خوب و قوی (Good governance and strong state) فراهم ساخته و پشتیبانی نماید.
pp ,٢٠٠٠ ,(b)Hurrell, ) در پرتو جهانی شدن اقتصاد دولت های کشورهای در حال توسعه این واقعیت را پذیرفته اند که تخریب محیط زیست در داخل کشورها منبع توجیه کنندهای برای شکل گیری نگرانی مشروع بین المللی ، نگرانی مشترک بشریت و در نتیجه درگیر بودن سایر دولت ها است .
P ,٢٠٠٠ ,(A)Hurrell, ) جهانی شدن اقتصاد همچنین دولت های کشورهای در حال توسعه را در برابر این واقعیت قرار داده است که توسعه اقتصادی و تخریب محیط زیست دو روی یک سکه اند و نمی توان آنها را از هم جدا ساخت .