قلعه ی فرود در فراسوی اسطوره و تاریخ مقاله

داستان فرود از جمله داستان‌های نغز و تأثیر‌گذار شاهنامه‌ی فردوسی است که تا‌کنون کم‌تر به آن پرداخته شده است. در این مقاله داستان، از چشم اندازهای گونا‌گون مورد بررسی و واکاوی قرار می‌گیرد. بدین‌ ترتیب که نگارنده، گمانه‌هایی را پیرامون موضوعات داستان، مطرح نموده و نشانه‌هایی را به دست داده است. از جمله این‌که: 1. بر خلاف آنچه دیگران می‌پندارند جنگ بین سپاه ایران و فرود ناخواسته نبوده، بلکه این سپاه از قبل مهیای جنگ با فرود بوده است؛ 2. فرود آغاز کننده‌ی جنگ است، اما چون جوان است و داستان او زمینه‌ی لازم را جهت تبدیل‌ شدن به تراژدی داراست، حکیم فردوسی خوش‌تر داشته است؛ روابط علت و معلولی را در اختیار لحن تراژیک داستان قرار دهد. 3. از منظر تاریخ و بر اساس نظرکویاجی و نیز برخی نشانه‌های دیگرشاید بتوان شخصیت فرود را با «واردانس» اشکانی، یکسان دانست. 4. با مقایسه‌ی منطقه‌ی کلات گناباد و کلات نادر و وجود دیگر شواهد شاید بتوان گفت که قلعه‌ی فرود در کلات گناباد واقع است نه کلات نادر

"حال پیش از بیان مختصات جغرافیایی گناباد و انطباق جاهای آن با مکان‌های داستان فرود، این سؤال را مطرح می‌کنیم‌: پژوهندگانی که نظر دارند «کلات» مزبور در شمال شرق ایران واقع است، نظر خود را بر پایه‌ی چه شواهدی استوار داشته‌اند‌؟ اگر تنها، دلیلشان وجود مرزهای توران در شمال شرق ایران باشد‌، این نظر می‌تواند فرضیه‌ی ما را مبنی بر خواسته بودن جنگ از سوی سپاه ایران تقویت کند5، و اگر غیر از این، دلایل دیگری موجود باشد که نگارنده هنوز از وجود آن‌ها بی‌اطلاع است، امید دارد که با ارائه‌ی طریق صاحب نظران به این امر، آگاه گردد‌. در قدیم‌الایام آن محل، فیمابین سپاه ایران و توران، رزمی عظیم اتفاق افتاده و جماعتی از طرفین کشته شدند و قرار شد جنگ تن به تن واقع شود و گودرز و پیران با ده مرد از طرفین مصاف دهند و هر دسته که دسته‌ی دیگر را کشت‌، او فاتح باشد و همه‌ی ایرانیان بر اقران خود فائق آمده و گودرز هم پیران سپهسالار افراسیاب را کشت و این را از آن جهت یازده رخ گویند و مقام ایرانیان کوه گنابد و محل تورانیان دشت ریبد بوده که فردوسی گفته‌: دو سالار هر دو زکینه به درد همی روی بر گاشته از نبرد یکی سوی کوه گنابد برفـت دگر سوی ریبد خرامید تفتج (تابنده، همان، 13- 6) «یکی از آثار تاریخی گناباد که مربوط به قبل از اسلام است، قلعه‌ی فرود می‌باشد که در رشته کوه‌های کلات واقع شده و در حدود سی‌کیلومتری تا مرز گناباد فاصله دارد و بر فراز قله کوه مرتفعی بناشده که راه آن نیز خیلی صعب‌العبور است و معلوم است که قلعه‌ی جنگی بوده و برای دفاع ساخته شده‌."